|
مطالعه، همانند انجام هر كار يا فعاليت ديگر، نيازمند استفاده از روش درست است. يكي از راههاي رشد و شكوفايي استعدادها، توانايي‌ها و دانش هر انسان به كميت و كيفيت مطالعه او بستگي دارد. اگر به دقت بررسي كنيم خواهيم ديد كه يكي از دلايل افت تحصيلي برخي از دانش‌آموزان اين است كه شيوه مطالعه آنها طبق روشها و اصول صحيح مطالعه نيست. نه اينكه لزوماً كم مطالعه كنند. رعايت نكردن اصول مطالعه موجب پايين آمدن سطح كارايي و بازدهي انسان، تضعيف روحيه، كاهش اعتماد به نفس و خستگي و دلزدگي از مطالعه ميشود. واقعيت امر اين است كه در دنياي امروز كه عصر اطلاعات و نبرد انديشه‌ها و مغزهاست و انسان با انبوه فزاينده اطلاعات اعم از كتاب، مجله، روزنامه و ... مواجه است، نمي‌توان با همان روشهاي قديمي پيش رفت. در جهان امروز مطالعه، ضرورت پيشرفت است. رعايت پيشنهادات و توصيه‌هاي زير در هنگام مطالعه تقريباً براي همه افراد مفيد و ضروري به نظر مي‌رسد.
1- هدف
قبل از شروع مطالعه، حتماً هدف را مشخص كنيد. هدف از مطالعه مي‌تواند شامل لذت‌بردن از يك داستان، فهميدن مطلب، شركت در كنكور يا آمادگي براي امتحان باشد.
2- اعتماد
اعتماد به خود و اعتقاد به توانستن، موفقيت و كامروايي به ارمغان مي‌آورد. به خود اعتماد كنيد و معتقد باشيد كه قادر به انجام هر كاري هستيد. هنگامي كه شما حافظة خود را ضعيف مي‌دانيد، به خود تلقين كرده‌ايد كه همه‌چيز را فراموش كنيد.
3- برنامه‌ريزي
براي كارهاي روزمره و تصميم‌هاي خود برنامه داشته باشيد. برنامه‌ريزي، همت و پشتكار، پله‌هاي موفقيت را تشكيل مي‌دهند. طبق برنامه عمل كنيد و از اينكه نتوانستيد كل برنامه را در مدت مقرر تمام كنيد، مأيوس نشويد.
4- خونسردي
دلهره و اضطراب، عدم موفقيت را در بردارد و شما را به سوي شكست خواهد كشاند. به شكست فكر نكنيد و هرگونه دلهره و اضطراب را با ايجاد افكار مثبت و اعتماد به نفس از بين ببريد.
5- علاقه
علاقه در مطالعه نقش مهمي ايفا ميكند. اگر مطالب را با علاقه براي فهميدن و يا براي يك هدف مشخص بخوانيد آنها را بهتر درك مي‌كنيد و بيشتر به خاطر خواهيد سپرد.
6- تفكر و انديشه مثبت
به همه مسائل و موضوع‌هاي زندگي خود با نظر مثبت بنگريد. به آنچه هست فكر كنيد نه به آنچه نيست. تفكر منفي آثار زيانباري در برخواهد داشت.
7- احساس رضايتمندي
سعي كنيد كه پس از مطالعه هر مطلب، خود را تقويت و تشويق نماييد و احساس رضامندي و خودارزشمندي كنيد.
8- تمركز حواس
براي به خاطر سپردن و به يادآوردن هر مطلب بايد تمركز حواس داشته باشيد. به عبارت ديگر در حاليكه حواس شما به چيز ديگري است، حافظه نمي‌تواند مطلبي را به خاطر بسپارد يا به ياد آورد.
9- طبقه‌بندي مطالب
هر قدر نكات به ياد سپرده شده به هم مرتبط‌تر باشند و منظم‌تر طبقه‌بندي شوند بهتر به خاطر مي‌مانند و به يادآوري آنها راحت‌تر و سريعتر خواهد بود.
10- فهميدن مطالب
حتي‌الامكان سعي كنيد كه مطالب را بفهميد و به خاطر بسپاريد. زيرا مطالبي كه طوطي‌وار حفظ شده اند، خيلي زود فراموش خواهند شد.
11- فعال بودن
تكرار‌كردن مطالب و ... از جمله فنوني هستند كه انسان را در هنگام مطالعه فعال نگه ميدارند.
در هنگام مطالعه بايد فعال بود. يادداشت‌برداري، حاشيه‌نويسي، طبقه‌بندي وسازمان‌دادن، برجسته و بارزكردن نكات مهم مطالب مورد نظر، به زبان خود تكرار كردن مطالب و ... از جمله فنوني هستند كه انسان را در هنگام مطالعه فعال نگه ميدارند.
12- فشارنياوردن به حافظه
از فشار آوردن به حافظه خود و متراكم كردن زمان فراگيري جداً بپرهيزيد و در فعاليت‌هاي ذهني بين هر 30 تا 40 دقيقه يكبار به مدت 5 دقيقه استراحت و تنفس عميق داشته باشيد.
13- اجتناب از مطالعه اجباري
هنگاميكه بسيار خسته هستيد و يا پس از مدتي مطالعه خسته شده‌ايد و تمركز حواس خود را از دست داده‌ايد، بهتر است سعي كنيد مطالعه خودرا به طور اجباري ادامه ندهيد، زيرا اين امر باعث دلزدگي شما از مطالعه خواهد شد.
14- استراحت مطلق پس از مطالعه علمي
ميزان از دست‌دادن مطالب و فراموشي حافظه، در خواب به مراتب كمتر از بيداري است. بنابراين بعد از آموختن يك مطلب علمي و مشكل (به خصوص قبل از امتحان) مدتي استراحت مطلق داشته باشيد.
15- به خاطر سپردن
در به خاطر سپردن مطالب سعي كنيد مطلب را بفهميد و خلاصه آن را در ذهن خود تكرار كنيد.
16- تكرار
مهمترين و اساسي‌ترين مرحله در يادگيري درست تكرار است.
17- تحرك و ورزش
براي رسيدن به اهداف خود در زندگي روزها را با ورزش آغاز كنيد و براي تقويت روحيه خود، اهدافتان را در ذهن تجسم كنيد و هرگونه ترديد در رسيدن به آنها را دور بريزيد كه ترديدها بازدارنده هستند.
18- مكان مطالعه
استفاده از يك مكان مشخص براي مطالعه به تمركز حواس كمك ميكند. حتي‌الامكان بهتر است در محل بخصوصي مطالعه كنيد و مكان مطالعة خود را كمتر تغيير دهيد.
19- زمان مطالعه
سعي كنيد زمان مشخصي براي مطالعه در هر روز در نظر بگيريد. به طوري كه در آن زمان به هيچ كار ديگري نپردازيد و آمادگي كامل براي مطالعه داشته باشيد. همچنين تحقيقات نشان داده مطالعه در هنگام شب (قبل از خواب) و صبح زود كارآمدتر است. بيشتر در اين مواقع مطالعه كنيد.
20- وضعيت بدن هنگام مطالعه
نشستن پشت ميز مطالعه بهترين وضعيت مطالعه است. لذا از درازكشيدن بپرهيزيد كه تمركز حواس را از بين مي‌برد و موجب خواب‌آلودگي ميشود.
21- يادداشت برداري و خلاصه‌نويسي
با يادداشت برداري و خلاصه‌نويسي مي‌توانيد مطالبي را كه نياز به انديشه و تفكر بيشتري دارند و يا بايد آنها را حفظ كنيد راحت‌تر به خاطر بسپاريد.
22- حداكثر استفاده از تجربيات
بكوشيد به مطالب مطالعه‌شده معنايي شخصي بدهيد و از روشهاي كه به تجربه دريافته‌ايد و بيشترين بازدهي را براي شما دارد حداكثر استفاده را بكنيد.
23- برقراري پيوند بين مطالب آموخته شده
بين مطلب جديدي كه مي‌خواهيد ياد بگيريد و مطالبي كه قبلاً ياد گرفته‌ايد پيوند برقرار كنيد.
24- تصويرسازي ذهني و تجسم عيني
در هنگام مطالعه براي يادگيري مطالب از تصويرسازي ذهني و تجسم عيني استفاده كنيد. اين تصاوير در بازيابي و به خاطرآوردن مطالب نقش بسزايي دارند.
25- خط‌كشيدن زير عبارات مهم
خط‌كشيدن زير عبارات و مطالب مهم در بازخواني و تمركز بيشتر روي آنها مؤثر است.
26- وقت كافي براي مطالعه
ميزان يادگيري با مدتي كه صرف آن ميشود، رابطه نزديك دارد. بنابراين، توصيه ميشود براي مطالعه وقت كافي در نظر بگيريد.
27- از برخواندن
از برخواندن مطلبي كه قبلاً ياد گرفته‌ايد براي شخص ديگري كه بتواند اشتباهات شما را اصلاح و جاافتادن‌هاي آن را گوشزد كند، بسيار مفيد است.
28- برگه نكته‌ها
استفاده از برگه نكته‌ها (نوشتن نكات مهم و داراي اهميت خاص روي يك روي برگه و دادنتمرين از آن به زبان خودتان بر روي ديگر آن) نيز مي‌تواند شگردي مؤثر درمطالعه باشد.
29- تقسيم مطالب
مطالب دشوار را به قسمتهاي ساده‌تر و كوچكتري تقسيم كنيد.
30- تغذية مناسب اعم از غذا و اكسيژن
ذهن آدمي همچون ديگر اعضاي بدن براي فعاليت‌هاي روزانه خود به مواد غذايي و اكسيژن كافي نيازمند است. بايد با تغذيه مناسب، انرژي مورد نياز مغز را تأمين كنيد. همچنين تغذيه مناسب يكي از مهمترين عوامل مؤثر در افزايش كارايي حافظه است.
31- عدم استفاده از دخانيات
استفاده از سيگار يا دخانيات نه فقط موجب خستگي زودرس جسم و روان ميشود بلكه عمل طبيعي نظام عصبي و حافظه را نيز مختل ميكند و تأثيرات دائمي بر روي حافظه خواهد گذاشت. بنابراين دخانيات را وسيله‌اي براي رفع خستگي يا عاملي براي افزايش تمركز حواس ندانيم. زيرا سيگار با كم‌كردن ميزان اكسيژن مغز بازدهي آن را كاهش مي‌دهد.
32- سلامت و آرامش ذهني و عاطفي
وجود سلامت و آرامش ذهني و عاطفي شرط اصلي مطالعه خوب است. بنابراين تلاش كنيد كه در آرامش فكري هر چه بيشتر به مطالعه بپردازيد و در پي ايجاد آرامش فكري و بهداشت رواني باشيد.
33- عدم مقايسه خود با ديگران
مقايسه باعث ميشود شما تفاوتهاي فردي را در نظر نگيريد و خود را فردي ضعيف به شمار آوريد.
34- عدم مقايسه خود با گذشته خود
خود را با گذشته خود مقايسه نكنيد جراكه شرايط جسماني و رواني انسان در طول زمان متغير است.
35- در حال زيستن
ترس از آينده را به صفر برسانيد چراكه اين نگراني باعث ميشود كه فرصت خود را براي مطالعه بهتر در حال از دست بدهيد.
اگر ميخواهيداز اين فرمول استفاده كنيد بايد كم كم و آهسته روش قبلي خود را تغيير دهيد. در غير اينصورت دچار مشكل ميشويد چون انسان به سختي تغيير ميكند.
اصول فوق الذكر قوانين كلي براي همه افراد نميباشد و تفاوتهاي فردي در بكارگيري روشهاي مطالعه صحيح مؤثر ميباشند.
|
استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز است.
