از نظر روان‌شناسي، سه عامل موفقيت عبارت است از:

1- داشتن هوش و استعداد كافي

2- داشتن علاقه و انگيزه

3- داشتن شيوه‌هاي صحيح مطالعه

«برايان تريسي» مي‌گويد:

هر چه كاري براي شما مهم‌تر و باارزش‌تر باشد، براي غلبه بر تنبلي و دست به‌كارشدن انگيزه‌ی بيشتري خواهيد داشت. انگيزه بايد علتي داشته باشد. وقتي فعاليت يا رفتاري را به وضوح براي خود تعريف كرديد، هرچقدر تأثيرات مثبتي كه آن كار مي‌تواند روي زندگي شما بگذارد، بيشتر باشد، شما هم انگيزه‌ی بيشتري براي غلبه بر تنبلي و انجام سريع آن كار خواهيد داشت.

براي ايجاد انگيزه‌ی تحصيلي و ايجاد تلاش و تمايل قلبي و كوشش براي انجام فعاليت‌هاي درسي ابتدا بايد علل عدم انگيزه‌ی تحصيلي بررسي شود.

شايد نداشتن انگيزه‌ی تحصيلي شما به يكي از دلايل زير باشد:

1- ضعف پايه يا اين‌كه اطلاعات فني شما از درس كم است.

2- موضوع درس خسته‌‌كننده است.

3- هدف تحصيل و درس براي‌تان روشن نيست.

4- استعداد و توانايي رشته را نداريد.

5- از بعضي از دروس سابقه‌ی بد ذهني داريد يا درس را با شخصيت مدرس پيوند مي‌دهيد.

6- احساس عدم صلاحيت مي‌كنيد يا اعتماد به‌نفس لازم را در جهت درس خواندن مؤثر نداريد.

7- بارها با الگوهاي ناموفق برخورد كرده‌ايد.

و ده‌ها دليل ديگر

عدم انگيزه‌ی شما به هر دليلي كه باشد مي‌توانيد با استفاده از راهكارهاي ارائه شده زير قدم‌‌هاي مثبت سازنده‌اي در جهت ايجاد انگيزه و موفقيت تحصيلي برداريد.ی

1- تمركز، زيربناي ايجاد انگيزه است. پس براي ايجاد انگيزه، اگر هنگام مطالعه تمركز داشته باشيد قطعاً انگيزه‌ مطالعه‌ی بهتري پيدا خواهيد كرد. راه‌هاي ايجاد تمركز را مي‌توانيد در بروشور «ايجاد تمركز» مطالعه كنيد.

2- دوستاني انتخاب كنيد كه انگيزه‌ی بالايي دارند.

3- از روش تنبلي سازنده استفاده كنيد؛ يعني كارهاي خود را اولويت‌بندي كنيد، تصميم‌ بگيريد كه كدام كارها را مي‌توانيد كنار بگذاريد و انجام كدام كارها را مي‌توانيد به ديگران واگذار كنيد تا وقت و انرژي خود را صرف برنامه‌ريزي براي كارهاي مهم و باارزش خود (تحصيل) نماييد.

4- يك دفترچه تهيه كنيد و تكاليف خود را هر چه جزيي‌تر در آن فهرست كنيد و با انجام هر كار كنار ليست خود علامت (P) بزنيد. انجام مداوم اين كار و تيك‌خوردن ليست كارها انگيزه و شوق شما را براي ادامه‌ی كار افزايش مي‌دهد.

5- هنگام مطالعه واقع‌بين باشيد. بايد بين ميزان كار و توانايي شما تعادل وجود داشته باشد اگر ميزان كار از توانايي شما بيشتر باشد شما را دچار اضطراب و نگراني مي‌كند و اگر ميزان كار از ميزان توانايي شما كمتر باشد شما را دچار بي‌انگيزگي مي‌كند. يعني دقيقاً مشخص كنيد قصد خواندن چند صفحه را در چه مدتي داريد.

6- بلافاصله بعد از قصد مطالعه، شروع به خواندن كنيد، تعلل در شروع انجام كار باعث بي‌انگيزگي مي‌شود.

7- بعد از هر مطالعه حتماً به خود پاداش دهيد. ارائه پاداش فوري عامل مهمي در ايجاد انگيزه است.

8- شايد اين جمله را بارها شنيده باشيد: براي جابجا كردن يك كوه، ياد بگيريد ذرات را جابجا كنيد.

يك كار بزرگ مثل مطالعه‌ی‌ يك كتاب را به اجزاء كوچك‌تر تقسيم كنيد و هر دفعه فقط يك قسمت كوچك را مطالعه كنيد و بعد از مطالعه همان قسمت تكليف مطالعاتي خود را پايان يافته فرض كنيد و در ضمن تشويق بلافاصله خود را فراموش نكنيد.

9- يك روز در هفته را به خود استراحت دهيد و اين يك روز را فقط استراحت كنيد.

10- ساعت اوج فعاليت مغزي روزانه‌ی خود را پيدا كرده و مطالعه‌ی درس‌هاي مهم را در آن ساعات قرار دهيد.

11- فهرستي از فعاليت‌هاي لذت‌بخش براي خود تهيه كنيد و در اوقات استراحت به انجام يكي از آن‌ها به عنوان پاداش بپردازيد.

12- تحرك روزانه‌تان را افزايش دهيد. نيم ساعت بدويد. تندتر راه برويد.

13- سراغ كتاب برويد. اول كتاب را ورق بزنيد بعد نگاهي كلي به همه‌ی كتاب بياندازيد.‌ از قسمتي كه براي‌تان جالب‌تر است شروع به مطالعه كنيد و بعد مطالعه را ادامه دهيد.

14- مطالعه‌ی روزانه را به صورت عادت درآوريد و حتي اگر درس نداريد مطالعه‌ی روزانه را داشته باشيد.

15- سعي كنيد در هنگام مطالعه به لذت‌ها و تشويق‌هاي پس از مطالعه فكر كنيد و فكر خود را با دشواري مطالعه (كه مثلاً چند صفحه ديگر بايد مطالعه كنم) مخدوش نكنيد، يك دونده به خط پايان فكر مي‌كند و اگر در طول دويدن به دشواري‌ها فكر كند از رقباي خود عقب مي‌ماند.

16- در نهايت بدانيد كه ايجاد انگيزه به عهده‌ی شماست و نمي‌توان شما را به زور وادار به مطالعه كرد.

خواستن + تلاش = توانستن

تهيه و تنظيم: راضيه حافظ شعرباف

              كارشناس ارشد روانشناسي تربيتي