برخی والدین به طور مدام به فرزندان خود میگویند درس بخوانید، مطالعه کنید، ولی هرگز نمیگویند چگونه مطالعه کنید و روش های صحیح مطالعه را نمیدانند؛ بنابراین آگاهی از شیوههای صحیح مطالعه و یادگیری چون تندخوانی، عبارتخوانی، خواندن اجمالی، خواندن تجسمی و ...به خواننده کمک میکند تا تمرکز حواس خود را هنگام مطالعه حفظ کنند.
تندخوانی
تند خوانی باعث توجه و تمرکز بیشتر و فهمیدن مطالب و در نتیجه باعث یادگیری بهتر میشود. فکر و ذهن ما قادر است هزاران کلمه را در دقیقه از خود عبور دهد ولی اگر سرعت مطالعه ما پایین باشد، ذهن وقت اضافی میآورد و ناچار به این شاخه و آن شاخه میپرد و در نتیجه حواسپرتی ایجاد میشود. اما مطالعه سریع و یا تندخوانی فرصت جولان به ذهن نمیدهد و سبب برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه میشود.
عبارتخوانی
عبارتخوانی یعنی خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن کلمات. عبارتخوانی به نوع دیگری به تمرکز حواس کمک میکند. از این طریق خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست، بخواند. اگر سرعت آنقدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند، احساس دلزدگی ایجاد میشود و چیزهای دیگری ذهن فرد را مشغول میکند و از روند مطالعه خارج میشود؛ بنابراین اگر سرعت خواندن با سرعت اندیشیدن هماهنگ باشد، باعث افزایش تمرکز حواس میشود.
خواندن اجمالی
روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونهگیری سریع از نکات اساسی و صرفنظر کردن از جزئیات، در این روش خواننده مطالب را سازمانبندی میکند، آنگاه هدف از مطالعهی خود را مشخص کرده و مقدار زمان مطالعه و میزان دشواری کتاب را تخمین میزند و سپس از طریق سؤال کردن، کنجکاوی، علاقه، دقت و تمرکز حواس فرد، افزایش میابد.
خواندن تجسسی
منظور از روش تجسسی طرح انواع سؤالات جزئی و کلی و مطالعهی عمیق و اثربخش در جهت دست یافتن به پاسخ این سؤالات است. کسی که به دنبال چیزی میگردد به احتمال بیشتری آن چیز را پیدا میکند؛ بنابراین هدف خواندن تجسسی افزایش دامنهی تمرکز و درک عمیقتر معانی است. به همین دلیل خواندن تجسسی، تمرکز حواس و علاقهی فرد را افزایش میدهد و به او کمک میکند تا مطالب دشوار را تجزیه و تحلیل کرده و آنها را بهتر بفهمد.
فهمیدن مطالب موجب تحکیم آنها در حافظه میشود. پس خواندن تجسسی برای غلبه بر تنبلی، حالت کسلی، پرتیحواس، از طریق تحریک حس کنجکاوی و شرکت فعالانه در مطالعه به کار میرود.
جدیت در مطالعه
به محض نشستن پشت میز مطالعه خواندن را با جدیت شروع کنید؛ چرا که اگر سریع مشغول به کار مطالعه شوید، تمرکز حواس زود به دست میآید. این ضربالمثل چینی را به یاد داشته باشید که: فتح ستارگانی که هزاران فرسنگ از ما دور هستند با بر داشتن قدم اول امکانپذیر است»
شک و تردید حاصلی جز حواسپرتی یا انحراف حواس و تسلیم به تخیلات واهی ندارد. اجازه ندهید چیزی جز مطالعه ذهن شما را مشغول کند. با خود تصمیم بگیرید تا مقدار زمانی را برای مطالعه مشخص کنید و خود را به مدت زمانی خاص محدود کنید. در این زمان از مطالعه دست نکشید، به مطالعه ادامه دهید اما زمان مطالعه را طولانی نکنید. بیهوده وسواس به خرج ندهید. بهانه تراشی نکنید. به خود تلقین کنید که فرد با ارادهای هستید و میتوانید هر درسی را به خوبی یاد بگیرید. جدی باشید و با علاقه و انگیزه مطالعه کنید تا هنگام مطالعه دچار حواسپرتی نشوید.
استفاده از رهنما
یکی از شیوههای برقراری تمرکز حواس، استفاده از یک رهنما چون انگشت سبابه، مداد و …به هنگام مطالعه است؛ زیرا استفاده از یک رهنما هنگام مطالعه باعث تمرکز حواس بهتر، افزایش سرعت مطالعه، عادت به روان خواندن، جلوگیری از برگشت دوبارهخوانی و اتلاف وقت و جلوگیری از خستگی چشم و ذهن میشود.
خط کشیدن زیر مطالب مهم
استفاده از این روش یکی از شایعترین راهبردی است که اغلب دانشآموزان و دانشجویان از آن استفاده میکنند.
به همین دلیل هنگام مطالعه باید با استفاده از یک مداد، ایدهها و مطالب مهم و اساسی را علامتگذاری کرد؛ چون برای مشخص کردن ایدهها و مطالب مهم و اساسی و خط کشیدن زیر آنها لازم است با تمرکز حواس و دقت خاصی به مطالعه مشغول شد. پس خط کشیدن زیر مطالب مهم باعث برقراری تمرکز حواس و جلوگیری از حواسپرتی میشود.
یاداشتبرداری هنگام مطالعه
یاداشتبرداری نوعی تکرار درس است که هم سبب تمرکز حواس و هم موجب بیشتر به خاطر سپردن مطالب میشود.یاداشتبرداری خوب، کاری جدی و فعال است که با اندیشیدن ملازمه دارد؛ پس برای یاداشتبرداری باید هنگام مطالعه فعال بود و لازمهی فعال بودن، داشتن تمرکز حواس است و برای برقراری تمرکز حواس جهت نوشتن، هماهنگی چشم و مغز به منزلهی نوعی یادگیری تجسمی چند بعدی با قدرتی بینظیر است که تمرکز حواس را تقویت کرده و فهم مطالب و سرعت یادگیری را افزایش میدهد.
پیشنهادات
سعی کنید با ایجاد انگیزههای نیرومند و در نظر گرفتن اهدافی که برایتان مهم و جالب توجه است، نسبت به مطالعه در خود شوق و علاقه ایجاد کنید؛ زیرا علاقه داشتن نسبت به موضوعی سبب تمرکز حواس در هنگام مطالعه آن موضوع میشود.
موقعیتهایی که نمیتوانید در آنها تمرکزحواس داشته باشید را تجزیه و تحلیل کنید. احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید و بدانید که چه عواملی افکار شما را دگرگون میکنند. افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که میتوانید به طور منطقی تعبیر و تفسیر کنید.
موضوعهای مطالعاتی خود را تقسیمبندی کنیدغ یعنی هر موضوعی را که میخواهید مطالعه کنید به قسمتهای کوچکتر تقسیم کرده و به تدریج در زمانهای مختلفی آنها را مطالعه کنید.
هر وقت مصمم شدید مطالعه کنید یا کار دیگری انجام دهید، بکوشید بر عزم خود پا بر جا باشید تا آن کار را به اتمام برسانید.
زمانهای مطالعهی خود را با فعالیتهای متنوع تقسیم کنید تا بتوانید تمرکز حواس خود را برای مدت زمان طولانیتری حفظ کنید و مطالعه را در آن ساعت از روز انجام دهید که برای شما مناسبتر است.
استفاده از یک استراحت کوتاه در هر ساعت، انرژی لازم برای حفظ تمرکز حواس را برای مدت زمانی طولانیتر در اختیار فرد میگذارد.
هرکاری به جای خویش نیکوست پس برنامه مطالعاتی داشته باشید و برای هر کاری وقت به خصوص تعیین کنید. با آگاهی ازفنون مطالعه و به کارگیری آنها در هنگام مطالعه در خود ایجاد تمرکز کنید؛ زیرا کاربرد فنونی که خواننده را در عمل مطالعه فعال میسازد، کلید اساسی ایجاد تمرکز است.
به جای اینکه بکوشید دنیای خارج را تغییر دهید، خود را تغییر دهید و لازم نیست که دیگران و یا رفتار آنها را مطابق دلخواه خویش تغییر دهید.
|