اهمیت مطالعه در یادگیری

یادگیری انسان از طرق مختلفی صورت می‌گیرد، ولی اگر بخواهیم یادگیری را محدود به یک جنبه‌ی خاص کنیم و یا به عبارتی آن نوع یادگیری را در نظر بگیریم که با اراده‌ی فرد صورت می‌گیرد و هدف کسب اطلاعات می‌باشد که در زمینه خاصی مورد نظر یادگیرنده است، شیوه‌هایی چون یادگیری از راه تدریس و سخنرانی و یادگیری از راه مطالعه برخورد می‌کنیم.

یادگیری از راه مطالعه فرآیندی است که یادگیرنده خود، اقدام به اجرای اعمالی می‌کند که نتیجه آن کسب اطلاعات از یک منبع مشخص می‌باشد. این منبع عمدتاً کتاب، مجله، مقاله و یا سایر منابع مشابه است. روشن است با هر نوع مطالعه‌ای یادگیری عمیق اتفاق نخواهد افتاد. بنابراین شیوه ی مطالعه در چگونگی یادگیری مؤثر خواهد بود. از این جهت شیوه‌ی مطالعه به عنوان یک روش برای یادگیری اهمیت قابل توجهی دارد.

شیوه‌های نادرست مطالعه یادگیری و یادآوری را دچار مشکل می‌کنند.

• یکی از روش­ های نادرست مطالعه که یادگیری و یادآوری را دچار مشکل می‌کنند، مطالعه‌ی مطالب مشابه به یکدیگر است. مطالبی که تشابه زیادی با یکدیگر دارند، در صورتی که هم ­زمان یا بلافاصله پشت سر هم مطالعه شوند، دچار درهم آمیخته شدن مطالب، نابسامانی یادگیری و اشکال در یادگیری خواهند شد. به عنوان مثال مطالعه‌ی دو کتاب فیزیک و جغرافی پشت سرهم چنین مشکلی را به­ وجود نخواهد آورد. در حالی که مطالعه‌ی بینش و فلسفه چنین تداخلی را ایجاد خواهد کرد.
• مطالعه‌ی سطحی روش نادرست دیگر است. اغلب افراد عادت دارند مطالب را به صورت روزنامه‌وار مطالعه کنند. بدون تردید با چنین روشی، توجه و دقت روی مطالب مورد مطالعه است. به عبارتی در مطالعه‌ی سطحی مطالب به حافظه درازمدت منتقل نمی‌شوند.
• حفظ مطالب تنها شامل بخشی از مطالعه می‌شود و همه‌ی روند مطالعه نیست. برخی افراد عادت دارند از همان ابتدا شروع به حفظ مطالب کنند، بدون آن­ که ارتباط معناداری بین مطالب به­ دست آورده باشند. این روش نه تنها یادگیری را بسیار کند، عذاب­ آور و کسل­ کننده می‌سازد، بلکه مدت نگهداری اطلاعات کسب شده نیز بسیار کم خواهد کرد.

روش ­هایی برای مطالعه صحیح جهت یادگیری بهتر

1. شیوه‌ی مطالعه‌ی خود را بهبود بخشید. مطالعه‌ی روزنامه‌وار چیزی عاید شما نمی‌کند و همان­ طور که مکث زیاد روی مطالب زمان شما را به هدر خواهد داد. از این­ رو با به­ کار بردن شیوه‌های مناسب فرآیند مطالعه را پویاتر و جذاب­ تر کنید و فعالانه شروع به مطالعه کنید. برای این کار ابتدا به صورت گذرا نگاهی کلی به مطالب مورد نظر برای مطالعه بیاندازید. عناوین سرفصل­ ها و جداول و نمودارها را بخوانید و سعی کنید سوألاتی را برای خود ایجاد کنید.

مثلاً سعی کنید حدس بزنید که یک عنوان مشخص به بررسی چه مطالبی می‌پردازد و از این قبیل بعد از آن مطالب را به صورت کلی‌تر بخوانید. در این مرحله می‌توانید هم به سوألات مطرح­ شده در مرحله‌ی قبل پاسخ کلی بدهید و هم سوألات جدیدی برای خود مطرح کنید. در مرحله‌ی بعد شروع به مطالعه‌ی دقیق ­تر کنید و تلاش کنید پاسخ سوألات خود را بیابید و اگر بتوانید آن را برای خود شرح دهید.

2. همیشه طوری مطالعه کنید که گویا قرار است همین حالا مطلب مورد مطالعه را برای فردی توضیح بدهید و اگر توانستید همین کار را هم بکنید.

3. یادداشت­ برداری کنید. برای این منظور در مراحل مختلف می‌توانید این کار را انجام دهید. برخی این کار را در پایان مطالعه انجام می‌دهند و برخی آن را مرحله به مرحله می‌نویسند و کامل­ تر می‌کنند. توجه کنید که منظور از یادداشت­ برداری کپی­ برداری نیست. بلکه توضیح و شرح خلاصه یا نکات مهمی از مطالب مورد مطالعه به زبان خود فرد است.

4. بین مطالبی که مطالعه می‌کنید با مطالبی که قبلاً یاد گرفته‌اید ارتباط برقرار کنید. مثال و نمونه‌هایی برای مطالب مورد مطالعه پیدا کنید و آن را مورد بررسی قرار دهید.

5. در مورد یک مطلب از چند منبع متعدد مطالعه کنید. این کار ذهن شما را فعال­ تر می‌سازد و یادگیری از زبان چند نویسنده‌ی مختلف، یادگیری شما را بهبود می‌بخشد.

6. برنامه‌ی مناسبی برای مطالعه خود انتخاب کنید و از قرار دادن مطالب مشابه در یک برنامه‌ی هم­زمان اجتناب کنید.

7. برای مطالعه زمان خاصی را در نظر بگیرید و از انجام چند کار هم­ زمان با مطالعه اجتناب کنید. می‌توانید در فاصله‌ی زمانی بین دو مطالعه فعالیت ­های دلخواه خود را قرار دهید. اما انجام هم­ زمان چند فعالیت با یکدیگر عملکرد شما را کند خواهد ساخت.

8. مکان مشخصی برای مطالعه در نظر بگیرید و از مطالعه در حالت درازکش و خوابیده و در شرایط نامناسب خودداری کنید. تحقیقات نشان می‌دهد مطالعه به حالت درازکش با تداعی فرآیند خواب و استراحت یادگیری را کند خواهد ساخت.

هم چنین تحقیقات مختلف نشان می‌دهد شباهت بین شرایط مطالعه و یادآوری، فرآیند یادآوری را بهبود خواهد بخشید. به عنوان مثال اگر یادآوری شما در جلسه‌ی یک امتحان کتبی انجام خواهد شد، سعی کنید مطالعه‌ی خود را با استفاده از یک میز و صندلی یا نیمکت انجام دهید.