زنـدگی مشترک موفق، همراه با نشاط و شادابی، امیـد به زندگی و شکوفایی ابتدا در سـایه‌ی شناخت صحیح خود و سپس شناخت همسر به دست می‌آید. پیدا کردن چنین شناختی موجب می‌شود بـه جای نزاع‌های بی‌مورد، گام‌هایی اساسی در مسیر سعادت و شکوفایی خانواده برداشته شود.

روان‌شناسان بر اساس شخصیت‌های گوناگون افراد، انسان‌ها را به چند گروه تقسیم کرده‌اند. این تقسیم‌بندی چگونگی نگرش و واکنش افـراد مختلف را نسبت به جهان تعیـین می‌کند. با شناخت شخصیت‌ خود بر اساس این ویژگی‌ها، می‌توان در جست‌و‌جوی همسری بود تا با این خصوصیات مطابق باشد و بیشترین نزدیکی را با ما داشته باشد و یا شخصیتی مورد پسند و علاقه‌ی ما باشد.

این‌گونه است که می‌توان برای روابط مفید و ثمربخش با همسر آینده‌، رفتار مناسبی در پیش گرفت و با خود نیز ارتباط مناسب‌تری برقرار کرد؛ بنابراین برای داشتن یک ازدواج موفق توجه به این گروه‌های روانی و شناخت خود و طرف مقابل بر اساس آن‌ها لازم و ضروری است.

1. شخصیت سازماندهی فکری

این گروه انسان‌هایی دارای تفکر و تدبر منطقی‌اند. حسابگر و دقیق بوده و برای انجام یک کار تمام جوانب را می‌سنجند. راهنمای دیگران، کم‌رو، تودار، پابرجا بر نظر خود، وظیفه‌شناس، مقرراتی، درون‌گرا و علاقه‌مند به پیشرفت هستند. بر اساس این ویژگی‌ها، کارهای‌شان را با کیفیت خوب و ارزنده ارائه می‌کنند.

2. شخصیت واقع‌گرا

انسان‌های واقع‌گرا خیلی زود با دیگران همراه می‌شوند و شرایط را می‌پذیرند.کم‌توقع، سازگار با شرایط، متعادل، با همت، جدی در کار و البته تا حدودی یک‌دنده‌اند. قدرت تحول‌آفرینی در یک محیط را دارند، اهل جسارت هستند، اعتماد به نفس دارند و دارای قدرت تفکر عملی‌اند. مورد اطمینان، نتیجه‌مدار، متکی به نفس و گره‌گشایند. اغلب شاد، پرحرارت، خودجوش، اهل تفریح، شکیبا، انعطاف‌پذیر و روشنفکر هستند.

3. شخصیت اهل هنر

این افراد حساس، متنفر از طاعت، خوش‌قلب، بخشنده و مهربانند. افرادی هستند که اغلب در احساسات خود فرو می‌روند و عاشق تنهایی‌اند.

4. شخصیت ماجراجو

شخصیت‌های ماجراجو انسان‌هایی هستند که به خاطر توان‌مندی‌های فراوان، تمایل به رهبری دارند. اهل کار با مردم، تأثیرگذار، خلاق، پرتلاش و باجسارت هستند.

5. شخصیت جمع‌گرا

این افراد خونگرم، زیاده‌گو، خودجوش و کم طاقت‌اند. از شرکت در اجتماعات و برنامه‌های دسته‌جمعی استقبال می‌کنند و در محل کار با همکاران خود بیشترین ارتباط و تبادل را برقرار می‌سازند. خوش‌خلق، بذله‌گو، سرزنده و علاقه‌مند به مردم هستند. به سادگی با دیگران انس و الفت می‌گیرند و از این‌که دوستان و آشنایان بسیار زیادی دارند به خود می‌بالند.

آن‌ها معمولاً بی‌برنامه و نامرتبند و به نکات جزئی و ریزه‌کاری‌ها توجه نمی‌کنند. به سهولت مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، نمی‌توانند آرام بنشینند، پرشور و پرحرارت و دوستار تفریح و سرگرمی‌اند و احساسات خود را بی‌پروا آشکار می‌کنند.

6. شخصیت قراردادی

زندگی با انسان‌هایی که از شخصیت قراردادی برخوردارند بسیار دشوار است. این گروه انسان‌هایی هستند که خود را تابع قانون و قراردادی خاص کرده‌اند و زندگی را پیرامون آن قانون نظم بخشیده‌اند. آن‌ها بسیار سختگیر هستند، کوچکترین کوتاهی در برنامه را گناهی بزرگ می‌دانند و برای کل زندگی خود برنامه‌ای دقیق طراحی کرده‌اند.

علاوه بر این تقسیم‌بندی‌ها، تقسیم‌بندی دیگری نیز بر اساس شخصیت افراد نسبت به جهان پیرامون ارائه شده که با اسامی خاص از آن‌ها یاد می‌شود:

1. اشخاص بصری (تصویری)

این افراد دنیای روانی خود را با تصاویر و فضاسازی تنظیم می‌کنند؛ علاقه‌مندند که با افراد ارتباط نزدیکی داشته باشند و بیشتر تعامل شخصی را دوست دارند؛ از عبارت‌هایی مانند تصور می‌کنم، می‌بینم، به نظرم و ... استفاده می‌کنند و اغلب در انتهای جلسات می‌نشینند.

2. اشخاص لمسی (همجواری)

این افراد دنیای روانی خود را با احساس‌های درونی و بیرونی ترسیم می‌کنند و بیشتر از واژه‌های احساسی مانند دوست دارم، احساس می‌کنم و . . . استفاده می‌کنند. به گونه‌ای به دیگران نزدیک می‌شوند که ممکن است تصور شود حالت تهاجمی دارند. آن‌ها بیشتر میز و صندلی خود را نزدیک به مخاطب‌شان می‌گذارند و در جلوی جلسات می‌نشینند.

3. اشخاص سمعی (شنیداری)

افراد سمعی دنیای روانی خود را با صداها تشکیل می‌دهند. این افراد به چشمان مخاطب خود نگاه نمی‌کنند و گوش خود را میزان قرار می‌دهند. هنگام صحبت با دیگران ممکن است به نقطه‌ی دیگری نگاه کنند؛ زیرا با گوش فرا دادن سعی به درک مطالب می‌کنند. این افراد از عبارت‌هایی مانند پیام دلخراش، صدای دلنواز، می‌شنوم و ... استفاده می‌کنند و به جای "خوب فهمیدی"می‌گویند "خوب شنیدی"و به زیر و بم صدا علاقه‌مندند.

4. اشخاص صفر و یکی (ارقامی)

این افراد ترکیبی از سه دسته پیشین هستند. آنان قبل از آن‌که بتوانند دنیای روانی خود را ترسیم کنند، مجبورند دریافت‌های خام حسی را با یک زبان خاص از طریق کلمات، اعداد یا علایم رایانه‌ای منتقل کنند. ترجیح می‌دهند اطلاعات مکتوب و به سبک منطقی به آنان ارائه شود و از نظر املایی، علایم نقطه‌گذاری و دستوری، حواشی و صفحه‌بندی درست باشد. همچنین عناوین، پاراگراف‌ها و فواصل کوتاه را در نگارش دوست دارند. برای جلب توجه آن‌ها کافی است بخش‌هایی از پیام به صورت 1-2-3- یا الف، ب، ج تنظیم شود.

با شناخت این ‌گونه‌های شخصیتی می‌توان به شیوه‌ای بهتر با یکدیگر ارتباط برقرار کرد؛ زیرا وقتی بدانیم همسرمان اطلاعات را چگونه پردازش می‌کند، می‌توانیم متوجه شویم که ادراک او از چه راهی صورت می پذیرد و اطلاعات خود را به گونه‌ای انتقال دهیم که با درک او همخوانی داشته باشد.

فراموش نکنیم زمانی که گونه‌های شخصیتی زن و مرد مشابه باشد، در نتیجه‌ی طرز تفکر و نتیجه‌گیری مشابه آن‌ها از مسائل، مشکلات کمتری برای‌شان ایجاد می‌شود.