|
الف- سبك‌هاي ارتباطي غيرمؤثر و مشكل آفرين
سبك‌هاي ارتباطي غير مؤثر که موجب بروز مشكلاتي در رابطه‌ی زناشويي است، اشكال متعددي دارد که شايع‌ترين آن سبك‌هاي ستيزه جويانه، رقابتي و اجتنابي است.
هدف اصلی در سبك ارتباطي ستيزه‌جويانه اثبات خود و برنده شدن به هر قيمتي است و براي رسيدن به اين هدف از روش‌های مختلف ارتباط ناسالم استفاده مي‌شود. در مقابل، هدف اصلي سبك اجتنابي، پرهیز از تعارض به هر قيمتي است؛ زيرا تعارض معادل جنگ و دعوا فرض مي‌شود. در چنين رابطه‌اي درباره‌ی نگراني‌ها و موضوعات مهم صحبت نمي‌شود و همه چيز پس پرده پنهان مي‌ماند.
ويژگي مشترك سبك‌هاي ارتباطي غير مؤثر، منفي بودن محتوای گفت‌وگوهاست. اين ويژگي موجب مي‌شود كه شنونده با این حس که صدمه دیده است، خشمگین گردد و در برابر همسرش به صورت يك دشمن واكنش نشان دهد. در چنین شرایطی چرخه‌ی ارتباط منفي و مخرب مرتب تكرار مي‌شود.
مثال
مجيد با سرزنش به نسرين مي‌گويد:"باز هم به وسايل من دست زدي؟ يعني تو اين قدر مرتبي كه بايد هر روز اين جا را جمع و جور كني؟ چه بلايي سرکتاب من آوردي؟ چرا اين‌قدر اعصاب من را خراب مي‌كني"؟
نسرين با حالتی تدافعی می گوید:"من بلايي سركتابت نياوردم. اگر اين‌قدر شلخته نبودي، مجبور نبودم هر روز وسايلت را جمع كنم. فكر مي‌كني من كي هستم، مستخدم شخصي تو؟ خودت چشم داري بگرد كتابت را پيدا كن!".
تحلیل
مجيد و نسرين هر دو خوبند و قصد اذيت و آزار يكديگر را ندارند، ولي با حرف‌هاي منفي كه به هم مي‌زنند، زندگي را به كام هم تلخ مي‌كنند. مجيد به طور معمول با لحنی سرزنش‌آمیز و طلبكارانه حرف مي‌زند و نسرين نيز واكنش مشابهي را نشان مي‌دهد. در چنین شرایطی زمينه‌ی لازم برای مشاجره بر سر موضوعی بي‌اهميت فراهم می‌شود.
ب- سبك ارتباطي مؤثر
سبك ارتباطي مؤثر مبتني بر اصول ارتباط سالم است. در چنين ارتباطي محتوا و آهنگ صحبت همسران محترمانه و به دور از هر گونه سرزنش، اهانت، تهديد و حمله است. فرایند گوش كردن نيز با دقت و بدون پيش‌داوري و قضاوت صورت مي‌گيرد. در چنين ارتباطي زن و شوهر براي افكار، عقايد و خواسته‌هاي یکدیگر اهميت يكساني قائل‌اند و هيچ يك احساس نمي‌كنند كه بالاتر و يا پايين‌تر از ديگري است. وقتي هم اختلاف‌نظر يا مشكلي پيش مي‌آيد، صحبت‌ها و آهنگ صدا باز هم محترمانه و همراهانه است و هر دو می‌کوشند تا با هم مشكل را حل كنند.
مثال
امير: «كتاب من كجاست؟ الان لازمش دارم ولي پيدايش نمي‌كنم. تو آن را نديدي؟»
مريم: «صبر كن! الان مي‌آيم. امروز صبح كه وسايلت را مرتب مي‌كردم، يادم رفت آن را سرجايش بگذارم!
تحلیل
امير نيز مثل مجيد كتابش را پيدا نمي‌كند ولي به دليل استفاده از سبك ارتباطي سالم و همراهانه، به جاي اين كه در همسرش واكنش دفاعي ايجاد كند حس همراهی و همکاری را در او برمی‌انگیزد و مانع از آن مي‌شود كه اين موضوع ساده به تنش و درگيري بينجامد.
اجزای ارتباط
همان‌گونه كه گذشت ارتباط شامل ارسال و دريافت پيام‌هاست. هر پيامي دو جزء دارد: محتواي پيام و چگونگي ارسال يا نحوه‌ی بيان آن. محتوای پيام اطلاعاتي است كه در قالب كلمات بيان مي‌شود و اين جزء از ارتباط «محتواي آشكار» ناميده مي‌شود و بیشتر مستقيم و روشن است. ولي جزء دوم كه «محتواي پنهان» ناميده مي‌شود، همیشه به روشني و وضوح مورد قبل نيست و بیشتر به صورت غيرکلامي و با زبان بدن بيان مي‌شود. محتواي آشكار پيام در سايه‌ی محتواي پنهان آن تفسير مي‌شود. بنابراين چه بسا پیامی یکسان به شيوه‌هاي مختلفي بيان شود و با انتقال معانی متفاوت احساسات گوناگونی را در طرف مقابل به وجود آورد.
مثال
محتواي آشكار
نسرین: حتماً امشب هم تا دير وقت كار مي‌كردي كه باز هم دير آمدي؟
محتواي پنهان
تو فكر مي‌كني من يك احمقم و باور مي‌كنم كه تا اين وقت سر كار بودي!
چطور يك آدم مي‌تواند كارش را به خانواده‌اش ترجيح دهد!
من واقعاً مي‌خواهم بدانم چرا دير آمدي؟
نكته‌ی مهم آن است كه شما بايد از اين دو جزء پيام آگاه باشید و بدانيد که آن چه مي‌گوييد و نحوه‌ی بيان آن هر دو بر چگونگي دريافت پیام اثر مي‌گذارد و سعي كنيد تا اين دو جزء را با هم هماهنگ كنيد.
بنابر آن چه گذشت اجزای مهم ارتباط را مي‌توان به كلامي و غير كلامي تقسيم كرد. ارتباط كلامي شامل ارسال و دريافت پيام‌هاي كلامي است كه كانال‌هاي مهم آن صحبت كردن و گوش دادن است؛ و ارتباط غيركلامي كه شامل ارسال و دريافت پيام‌هاي غير كلامي است و شامل زبان بدن، تماس چشمي، حالت چهره، وضعيت بدني، و ويژگي‌هاي فرازباني تكلم مثل آهنگ صدا، سرعت و بلندي آن مي‌شود.
منبع:مهارت هاي ارتباطي همسران، دكتر فهيمه فتحعلي لواساني، دكتر محمد كاظم عاطف وحيد، احمد رضا محمد پور
|
استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز است.
