تاریخچه‌ی راهنمایی و مشاوره

در بین ممالک صنعتی، آمریکای شمالی نخستین کشوری است که در آن مراکز ویژه راهنمایی و مشاوره تأسیس شده و از میان افرادی که نخستین بار به ایجاد مرکز راهنمایی در آن سرزمین اقدام کرده‌اند، باید از فرانک پاستور نام برد که در سال 1908 اولین مرکز راهنمایی را که درحقیقت مرکز راهنمایی حرفه‌ای بود، در شهر بوستن تأسیس کرد.

مشاوره‌ی تحصیلی قبل از پیروزی انقلاب

سال 1332 را می‌توان مبدأ شروع راهنمایی به معنی خاص آن در کشور خود بدانیم. درسال 1334 در اداره‌ی مطالعات و برنامه‌ها دایره‌ای بنام دایره‌ی تحقیقات روان‌شناسی به وجود آمد که به تهیه‌ی برخی تست‌های هوش و سنجش‌های روانی مبادرت کرد و سرانجام کنگره‌های منعقده در تابستان‌های 37 و38 راهنمایی در مدارس را امری ضروری تشخیص داده و مرکز راهنمایی در اداره‌ی کل تعلیمات متوسطه به وجود آمد.

در ایران مسأله‌ی راهنمایی و مشاوره و تهیه‌ی مقدمات آن بین سال‌های ۱۳۳۷تا ۱۳۵۰شروع شد و جریان پیدا کرد. از سال‌های ۱۳۳۷با برگزاری سمینارهای متعدد، طرح مشاوره و راهنمایی در آموزش و پرورش مطرح شد و نیز تربیت نیروی مشاوره در دانشگاه‌ها و تهیه‌ی ابزار کار مشاوران، دوره‌های کارآموزی ضمن خدمت، تهیه‌ی وظایف و طرح و رواج آن از جمله اقدامات بعدی در این دوره بوده‌ است. درسال 1347 اداره‌ی کل آموزش راهنمایی تحصیلی در وزارت آموزش و پرورش تأسیس گردید و در سال 59 طی بخشنامه‌ای، برنامه‌ی راهنمایی ومراکز مشاوره و راهنمایی تعطیل گردید.

برای پیشرفت و گسترش این طرح اقدامات متعددی انجام شد. دوره‌هایی ترتیب داده شد تا دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت با برنامه‌ی راهنمایی آشنا شوند. اعزام مشاوران به مدارس، تهیه‌ی مقالات و بروشورهای مختلف، تهیه‌ی پرونده‌های تحصیلی و تربیتی، تهیه‌ی پرسشنامه‌های مختلف و ایجاد مراکز مشاوره و راهنمایی در برخی از مراکز استان‌ها، از اقداماتی بود که در این دوره به عمل آمد.

در سال‌های ۱۳۳۷و ۱۳۳۸کنفرانس‌هایی که در مشهد و آبادان تشکیل یافت، لزوم راهنمایی در مدارس را تأکید کرد. تا این‌که در سال‌های ۱۳۴۴و ۱۳۴۵در دانشسرای عالی تهران درس مشاوره و راهنمایی جزء دروس رسمی ‌قرار گرفت. از مهر ماه ۱۳۵۰که اولین کلاس دوره‌ی راهنمایی تحصیلی تشکیل شد تا ۲۲بهمن ۱۳۵۷که انقلاب اسلامی ‌به پیروزی رسید، در زمینه‌ی اجرای برنامه راهنمایی، فعالیت‌های زیادی صورت گرفت که آشنا ساختن والدین و مربیان و دانش‌آموزان با برنامه‌های مشاوره و راهنمایی به اعزام مشاورین به مدارس، تهیه‌ی پرونده تحصیلی، تست و اجرای آن‌ها از آن جمله است.

مشاوره‌ی تحصیلی بعد از پیروزی انقلاب

پس از پیروزی انقلاب اسلامی،‌ برنامه‌ی راهنمایی با توجه به اهداف جدید مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و نتیجه‌ی آن سیستم معلم - مشاور بود که هم به تدریس و هم به مشاوره می‌پرداخت. پس از مدتی برای تهیه‌ی هدف‌های هماهنگ با اهداف انقلاب، برنامه‌ی راهنمایی و مراکز مشاوره حذف و تحلیل گردید و به جای آن طرح مربیان پرورشی با عنوان متولیان انقلاب در مدارس طرح‌ریزی و اجرا شد. این طرح به تدریج مسئولان را متوجه نیاز به مشاوره و راهنمایی در مدارس کرد تا این‌که در سال ۱۳۶۴هسته‌های مشاوره و راهنمایی دوباره در مناطق آموزش و پرورش تأسیس گردید. از ابتدای سال 67 ضرورت وجود مشاورین درمدارس احساس شد و مجدداً این رشته شروع به جذب دانشجو کرد.

در حال حاضر برنامه‌های مشاوره‌ای مدارس به سمت تخصصی شدن و خدمات مشاوره‌ای سوق داده شده‌ است و طرح‌هایی چون "طرح احیا نقش مشاوره‌ای معلمان" در حال اجرا است.

مشاوره در مدارس

امروزه در تمامی مدارس راهنماییو متوسطه درایراناز سال‌های آخر دهه‌ی هفتاد، یک مشاور با حضور دائمی ‌یا پاره‌وقت مشغول به کار است.معمولاً  رشته‌ی تحصیلیاین مشاوران مشاوره یا  روانشناسیاست.این مشاوران اغلب به هدایت تحصیلی وبرنامه‌ریزی تحصیلیمی‌پردازند و گاهی نیز در زمینه‌ی مسائل ارتباطی و اجتماعی و رفتاری نیز به دانش‌آموزان کمک می‌کنند.