یکی از وظایف برنامههای درسی، رفع نیازهای جامعه است. مفهوم نیاز عبارت است از فاصلهی آنچه هست و آنچه باید باشد. در مطالعهی جامعه، دو اصل مطرح میشوند:
الف) هدفهای برنامه درسی باید متناسب با شرایط و امکانات جامعه و با توجه به نیازهای آن تعیین شوند. در مطالعهی جامعه جنبههای اساسی آن از قبیل اقتصاد، سیاست، فرهنگ، خانواده، مؤسسات اجتماعی، تحولات و ... مورد بررسی قرار میگیرند.
ب) هدفهای برنامه درسی باید قابل تغییر باشند.
مطالعهی یادگیرنده: در یک طبقهبندی کلی دو جنبهی اساسی یادگیرنده مورد مطالعه قرار میگیرد:
- تواناییهای ذهنی
- علایق و نیازها
برنامهی درسی باید متناسب با رشد تواناییهای ذهنی و عقلانی در هر مرحلهی رشد باشد.
اگر محتوای انتخاب شده مشکلتر از سطح توانایی یادگیرندگان باشد، آنان مفاهیم و مهارتهای ارایه شده را درک نمیکنند و اگر محتوا از سطح توانایی یادگیرندگان پایینتر و آسانتر باشد، رغبت لازم برای مطالعه محتوا به وجود نمیآید.
هماهنگی برنامه با تواناییهای ذهنی یادگیرنده در او «شناخت» به وجود میآورد و هماهنگی برنامه با علایق و نیازهای آنان «گرایش» ایجاد میکند.
در بررسی نیازها هم باید به نیازهای رکنی دانش آموزان از قبیل نیاز به بهداشت، رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی، ارتباط با دیگران و ... دارند که تأمین آنها، آنان را برای زندگی روزمره و معمولی آماده میسازد و هم به نیازهای آتی آنان از قبیل نیاز به شغل و مهارتها که توجه به آنها، آنان را برای برخورد با مسایل مختلف زندگی و انجام وظایف گوناگون در بزرگسالی آماده میسازد توجه داشت.
هدفهای برنامه درسی باید با وضعیت و امکانات یادگیرندگان هماهنگ باشد و با توجه به نیازهای آنی و آتی آنان تعیین گردد.
مطالعهی دانش: در این مطالعه، چهار بعد اساسی در خور بررسی است:
- مفاهیم و اصولها
- مهارتها و نگرشها
- روش تحقیق در آن علم
- هدفهای خاص آن علم.
برنامهی درسی باید بتواند یادگیرندگان را با مفاهیم اساسی هر رشتهی علمی آشتی دهد؛ مثلاً مفاهیمی از قبیل «گروه» «جامعه» «خانواده» در برنامهی درسی علوم اجتماعی اساسی هستند.
مطالعه کنندهی هر یک از علوم باید مهارتها و نگرشهای لازم جهت مطالعهی بهتر آن علم به دست آورد. انجام آزمایشهای گوناگون در علوم و «تحلیل مسایل اجتماعی» و «داشتن روابط انسانی مطلوب با دیگران» از نمونههای مهارتهای قابل بررسی در علوم اجتماعی هستند.
روش تحقیق موجب توسعه و گسترش علم میشود. آشنایی یادگیرندگان با روش تحقیق توانایی ادامه و توسعه علمی را به فرد میدهد.
هدفهای خاص هر رشته علمی مورد دیگری است که در مطالعهی دانش، مورد بررسی قرار میگیرد. برای مثال: «آشنا شدن با مفاهیم گروه جامعه» یکی از هدفهای خاص رشته جامعه شناسی است.
با توجه به مطالب بالا میتوان گفت: در تعیین هدفهای برنامهی درسی باید از نظریات متخصصان مواد درسی استفاده شود.
|