با نگاهی به گوشه و کنار آشپزخانه منزل و کمی قوه تخیل از جانب خودتان و کودک‌تان می‌توانید ساعاتی سرشار از سرگرمی‌های جذاب برای کودک خود فراهم آورید. ظرف‌های پلاستیکی غذا، سطل ماست، ظرف بستنی، لیوان‌های پلاستیکی، بطری‌های پلاستیکی، قوطی‌های محکم و ... شاید ساده‌ترین و چند منظوره‌ترین اسباب‌بازی‌های خانگی باشند.

می‌توان از جعبه‌های پلاستیکی با اندازه‌های مختلف برای ساعت‌ها بازی داخل گذاشتن و بیرون آوردن، برداشتن و ریختن آب در حمام، پر و خالی کردن ماسه، یا بازی با گِل در باغچه استفاده کرد.

با ریختن چند تکه خمیر نان یا نخود فرنگی خشک شده در یک ظرف و محکم کردن درِ آن می‌توانید یک جغجغه یا ابزار موسیقی بسازید. می‌توانید عکس‌ها را ببرید و برای کودک خود در جعبه‌ای جدا بریزید و با کودکان‌تان بازی کنید. بدین صورت که گاهی اوقات کارت‌ها (عکس‌های بریده شده)را بچینید و اسامی آن‌ها را برای کودک‌تان با صدای بلند و رسا بگویید و از کودک خود بخواهید تکرار کند. این روش به صحیح صحبت کردن فرزندان‌تان کمک می‌کند و یا دفتری برای کودک‌تان در نظر بگیرید و این عکس‌ها و کارت‌های رنگی را به کمک فرزندتان در آن دفتر بچسبانید.

استفاده از رایانه‌ای
در این‌جا صحبتی از بازی‌های رایانه‌ای نسیت؛ چرا که یک موضوع مستقل است و عوارض خاص خود را به همراه دارد.

رایانه‌ وسیله‌ی مفیدی است که محروم کردن کودکان از آن با هیچ معیار عقلانی جور در نمی‌آید. در واقع دانش‌آموزی که کار با رایانه‌ را بلد باشد، چند قدم از همسن و سالانش جلوتر است. تنها چیزی که باید به آن توجه کرد این است که باید با برنامه‌ریزی مشخص از کودکان خواست تا مدت استفاده از رایانه‌ را محدود کنند تا از عوارض ناشی از آن مصون بمانند.

رایانه به‌دلیل این‌که غالباً با تفکر و یا سرعت عمل کودک در ارتباط است، می‌تواند به عنوان روش خوبی برای استفاده از اوقات فراغت تلقی شود. در عین حال این وسیله نیز مثل بسیاری از دستاوردهای فناوری جدید در کنار منافع، عارضه‌هایی نیز دارد. استفاده‌ی مداوم کودکان از رایانه‌ از جنبه‌های مختلفی می‌تواند باعث نگرانی پدر و مادر شود.

عوارض منفی رایانه

تشنج

یکی از عوارض استفاده‌ی بدون برنامه از رایانه‌ این است که به علت این‌که معمولاً باید کودک نگاه دقیق بر تصاویری داشته باشد که دارای حرکات سریع توأم با پرش نور است، در بچه‌هایی که دارای زمینه‌ی صرع هستند، می‌تواند منجر به حملات تشنجی شود.

کم‌خوابی

با توجه به این‌که کار با رایانه به علت جاذبه زیاد منجر به کم خوابی یا تأخیر زیاد در خواب شبانه کاربر می‌شود.

اضطراب

کار با رایانه به علت نیازمند بودن به دقت فراوان و یا عوامل دیگر، در صورت طولانی بودن معمولاً منجر به اضطراب، تنش عصبی و تحریک‌پذیری می‌شود. این پیامدها می‌توانند خود سرمنشاء ناهنجاری‌های دیگری شود، به عنوان مثال در بچه‌هایی که زمینه تیک‌های عصبی دارند، استفاده طولانی، معمولاً منجر به تشدید عارضه‌ی تیک در آن‌ها می‌شود.

ساختار بدن

کار مداوم با رایانه‌ علاوه بر عوارض عصبی، به طور غیرمستقیم بر ساختار کل بدن هم تأثیر می‌گذارد. استفاده طولانی از رایانه به جهت وضعیت معمولاً نامناسب نشستن، زمینه را برای بروز آرتروز کمر و گردن در سنین بالاتر فراهم می‌کند.

البته مدت زمان استفاده از رایانه در افراد مختلف با استعداد به بیماری‌های زمینه‌ای گوناگون و در سنین مختلف و همچنین نوع کاربری، متفاوت است و نمی‌توان یک قانون کلی برای همه افراد در نظر گرفت اما بهتر است از خود کودک خواست که با اندکی احساس خستگی در مثلاً عضلات اطراف چشم از ادامه‌ی بازی و استفاده از رایانه خودداری کند.

برای همه‌ی کودکان بهتر است در حین استفاده از رایانه مقاطعی از زمان را برای استراحت خود در نظر بگیرند. در مجموع به نظر نمی‌رسد استفاده از رایانه‌ در بیشتر از 1 یا 2 بخش ۳۰دقیقه‌ای کار صحیحی باشد و استفاده طولانی‌تر می‌تواند منجر به عوارض مختلف از جمله در سیستم عصبی شود.

توصیه‌هایی برای والدین

- به بازی کودکان اهمیت دهیم؛ زیرا زندگی آن‌ها در بازی شکل واقعی به خود می‌گیرد.

- تلاش کنیم تا بازی‌های کودکان متناسب با فرهنگ و ارزش‌های خانواده باشد.

- با دقت در تفکرات خلّاق و پویایی کودکان در حال بازی می‌توانیم با چگونگی شخصیت آن‌ها بیشتر آشنا شویم.

- در بازی کودکان دخالت نکنیم اما راهنما و کمک دهنده‌ی خوبی باشیم.

- با همبازی شدن با کودکان راه دوستی ها را باز کنیم و راه پنهان کاری های دوره ی جوانی را ببندیم.

- کاری کنیم که بازی به صورت تجربه‌ای لذت‌بخش در ذهن کودک باقی بماند.

- برای متوقف کردن بازی از امر و نهی بپرهیزیم.

- با توجه به روحیه‌ی کنجکاو کودک به گونه‌ای او را راهنمایی کنیم که به تفکر مثبت و اندیشه‌ی خلّاق و سازنده دست یابد.

- مراقب باشیم که محیط بازی موجب آسیب جسمی، فکری و یا روانی نشود.

- در انتخاب نوع بازی به سن و جنس و توانایی‌های فرزندمان توجه کنیم.

- نوع و مدت زمان بازی فرزندمان را کنترل کنیم که از فشارهای هیجانی و روحی بیش از حد دور باشد.

- برای انتخاب الگوهای صحیح زمینه‌ی مناسبی را برای بازی‌های تقلیدی کودکان‌مان فراهم کنیم.

- از محدود کردن کودک در هنگام بازی بپرهیزیم.

- وسایل بازی را مناسب سن و رشد جسمی و ذهنی کودک تهیه کنیم.

- آداب اجتماعی و چگونگی رفتار با دیگران را ضمن همبازی شدن با کودکان می توانیم به صورت غیر مستقیم به آن‌ها بیاموزیم.

- به مطالب و نحوه‌ی بیان کودکان در بازی به خوبی توجه کنیم؛ زیرا احساسات و مشکلات زندگی واقعی آن‌ها در بازی منعکس می‌شود.

- برای انتخاب همبازی‌های خوب فرزندمان را غیر مستقیم راهنمایی کنیم؛ زیرا رفتاهای یک همبازی خوب تأثیر بسیار مثبتی در آینده‌ی او خواهد داشت.

- اگر در حضور فرزندمان با وسایل موجود در خانه برای او اسباب‌بازی بسازیم ارتباط عاطفی میان ما و کودک‌مان تقویت خواهد داشت.

- برای تقویت حس همکاری و مسئولیت‌پذیری فرزندمان با او توافق کنیم که پس از بازی اسباب‌بازی‌های خود را جمع کرده و گرنه دفعه بعد اجازه‌ی استفاده از آن‌ها را نخواهد داشت.

- از فرزندمان بخواهیم که اجازه دهد تا همبازی‌هایش از اسباب‌بازی‌های او استفاده کند؛ زیرا موجب تقویت حس نوع دوستی و تسهیل در ارتباط با دیگران می‌شود.

- اسباب‌بازی‌های گران‌قیمت ممکن است وسیله بازی مفید نباشد هنگام خرید توجه داشته باشیم که اسباب‌بازی باید بتواند قدرت خلّاقیت و سازندگی فرزندمان را رشد دهد.

- وسایل بازی جورکردنی، پازل‌ها، خمیر بازی اسباب‌بازی‌های مناسبی به شمار می‌روند.

- در محیط‌های بازی گروهی مثل زمین بازی کودکان در پارک ها اجازه دهیم بچه‌ها با هم دوست شوند و بازی کنند از وارد شدن به محیط بازی کودکان بپرهیزیم.

- از همبازی شدن کودکان با افراد بزرگ‌تر به ویژه نوجوانان و جوانان اکیداً جلوگیری کنیم.

- کودکان همواره نیازمند بازی هستند پس اسباب‌بازی‌های مناسبی هر مکان را همراه خود داشته باشیم.

کودکان به مجموعه‌ای از بازی‌های جسمی، اجتماعی، عاطفی و ذهنی بپردازند. هنگامی که فقط یکی از بازی‌های را انجام می‌دهند«بازی‌های ذهنی» از رشد اجتماعی، جسمی و عاطفی محروم شده و احتمال بروز عصبانیت و پرخاشگری در آن‌ها افزایش می‌یابد.