حافظه‌ی انسان موضوع بسیار پیچیده‌ای است. هر چند توسط علم مدرن می‌توانیم تعریف کامل و جامعی از حاقظه ارائه دهیم ولی هنوز نمی‌دانیم که واقعاً حافظه چیست.

می‌دانیم که حافظه‌ی ما در قشری از مغز است که توسط هیپوکامپوز کنترل می‌شود. بیماری آلزایمر اغلب با از دست دادن حافظه شروع می‌شود. ماده‌ی غیر پروتئینی به نام بتا در خارج از نورون‌ها که تأثیرپذیرترند، رسوب کرده و این قشا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

به طور کلی در تعریفی از حافظه می‌توانیم بگوییم؛ حفاظت از اطلاعات در یک دوره‌ی زمانی در شبکه.

این طور تصور کنید که برای ذخیره‌سازی و بازیابی یک سری اطلاعات در هر زمانی که مد نظرتان باشد، باید آن‌ها را در جایی ذخیره کرده باشید. حافظه‌ی ما بسیار پیچیده است و شما امکان ذخیره کردن انبوهی از اطلاعات در آن را دارید. اما توجه کنید که زمانی که استرس دارید، به یادآوری برخی مطالب برای‌تان، مشکل می‌شود.

گاهی اوقات حافظه‌مان ما را دچار سردرگمی می‌کند. مثلاً تصور کنید که دو دوست با هم بیرون رفته‌اند و شاهد واقعه‌ای بوده اند. در تعریف این موضوع برای دیگران به دو شیوه‌ی متفاوت عمل می‌کنند و هر کسی از زبان خودش آن‌طور که دوست دارد، واقعه را تعریف می‌کند. این به یادآوری و انتقال اطلاعات باعث سردرگمی دیگران خواهد شد.

می‌توانیم برخی از داده‌ها را بی‌درد سر در حافظه‌مان نصب کنیم و برای ذخیره کردن برخی اطلاعات دیگر مدت زمان طولانی‌تری را صرف کنیم. به همین دلیل حافظه‌ی هر فردی با دیگری متفاوت است.

منصفانه بگویم، گاهی اوقات از این که اسم فرد یا محلی را به یاد نیاورده‌اید، از خودتان ناامید شده‌اید. لازم به ذکر است که گاهی حافظه مانند کامپیوتری عمل می‌کند که داده‌ای در آن ذخیره نشده است. با این تفاوت که حافظه‌ی انسان، سخت‌تر است.

در مرحله‌ی اول، باید اطلاعات ورودی به حافظه رمزگذاری شوند و سپس اطلاعات ذخیره شده و پردازش شوند.

وقتی که شما به موسیقی گوش می‌دهید یا تلویزیون تماشا می‌کنید، اطلاعات را با حافظه‌ی خود می‌سپارید. می‌توانیم برخی از داده‌ها را بی‌درد سر در حافظه‌‌مان نصب کنیم و برای ذخیره کردن برخی اطلاعات دیگر مدت زمان طولانی‌تری را صرف کنیم. به همین دلیل حافظه‌ی هر فردی با دیگری متفاوت است.

هنگامی که برای ذخیره‌ی اطلاعات، تمرکز به خرج می‌دهید، در واقع دارید با وسواس خاصی اطلاعات مورد نظرتان را کدگذاری می‌کنید تا پردازش‌شان راحت‌تر باشد. مغز انسان بسیار با شکوه است و از هر رایانه‌ای قدرتمندتر و فوق‌العاده‌تر عمل می‌کند. مهم‌ترین موضوع این است که گنجایش مغزتان نامحدود است و شما امکان ذخیره‌سازی هر گونه اطلاعاتی را دارید.

مغزتان کاملاً تقسیم‌بندی شده است و مانند هر کامپیوتری می‌توانید اطلاعات خاص خودتان را در قسمتی که مد نظرتان است، ذخیره کنید.

برای سنجش حافظه‌ی انسان، محققان لیستی از مواد همراه با کاربرد هر یک در صنعتی خاص را در بین شرکت‌کنندگان پخش کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد که هر یک از موارد لیست را با در نظر گرفتن رویدادی در ذهن‌شان ذخیره کنند. سپس از هر یک از آن‌ها خواسته شد، تا لیست مواد را به خاطر بیاورند.

عکس‌العمل‌ها متفاوت و شیوه‌های به یادآوری نیز کاملاً از شخصی به دیگری فرق می‌کرد. در واقع هر کسی اطلاعات را در سه سطح در حافظه‌اش ذخیره می‌کند. ناگفته نماند که شما به اطلاعات مورد نظرتان کد اختصاص می‌دهید و سپس آن‌ها را پردازش کرده و به یاد می‌آورید.

سطح کم عمق: اطلاعات حسی و یا خصوصیات فیزیکی را بدین صورت ذخیره می‌نمایید.

سطح متوسط: اطلاعات مجزا از هم در این سطح ذخیره می‌شوند. مثلاً تفکیک اتومبیل‌های گوناگون از یکدیگر.

عمیق‌ترین سطح : اطلاعاتی که دارای معنا و مفهوم خاصی هستند را در این سطح ذخیره می‌کنیم که احتمال به یادآوری این‌گونه اطلاعات در آینده بیشتر است. مثلاً اگر چهره‌ی کسی را ببینید، یادآوری دوباره‌ی این صورت در آینده برای‌تان راحت‌تر خواهد بود تا اسم آن شخص.

حافظه‌ی هر شخصی با دیگری متفاوت است ولی افراد می توانند با کار کردن بر روی حافظه‌شان، قدرت به یادآوری و پردازش اطلاعات را بهبود بخشند.

ناگفته نماند که حافظه‌ی هر شخصی با دیگری متفاوت است ولی افراد می‌توانند با کار کردن بر روی حافظه‌شان، قدرت به یادآوری و پردازش اطلاعات را بهبود بخشند. اگر بدانید که چگونه مطالب را کدگذاری کنید و آن‌ها را به خاطره‌تان بسپارید، یادآوری آن‌ها نیز برای‌تان راحت‌تر خواهد بود.

به معنای حافظه‌ی خوب دقت کنید و سپس سعی کنید تا مطالب را به ذهن‌تان بسپارید. تا به حال از کارت‌هایی برای یادآوری معنای لغات یک زبان بیگانه استفاده کرده‌اید؟ می دانید دلیل استفاده از این گونه کارت‌ها چیست؟ کمک به بخاطر سپردن راحت‌تر معنای هر کلمه با در نظر گرفتن تصویری از آن.

مثلاً شما برخی از رویدادهای مهم زندگی‌تان که تصویر خوب یا بدی از آن در ذهن دارید را راحت‌تر به یاد خواهید آورد. برای مثال اگر شما شاهد زلزله در منطقه‌ای باشید، هیچ‌گاه جزئیات آن را فراموش نخواهید کرد؛ چرا که از نزدیک با چنین اطلاعاتی مواجه بوده‌اید و با تصویر آن را به خاطر سپرده‌اید. با استفاده از تصاویر ذهنی قوی، کمتر چیزی را فراموش می‌کنید و به یاد آوردن مجدد هر موضوعی برای‌تان آسان‌تر خواهد بود.

به همین دلیل است که برای یادگیری زبان بیگانه توصیه می‌شود با دیدن تصاویر شکل کلمات و معنای آن را به ذهن بسپارید تا مدت طولانی تری آن را در ذهن‌تان نگه دارید. گاهی اوقات اطلاعاتی را که مربوط به چندبن سال است به راحتی به یاد می‌آوریم و گاهی اوقات مطلبی را که چند دقیقه‌ی قبل خوانده‌ایم، فراموش می‌کنیم. واقعاً فکر می‌کنید علت چیست؟

شما در این مواقع از حافظه‌ی حسی‌تان استفاده کرده‌اید و به همین دلیل، اطلاعات را به سرعت فراموش می‌کنید.

با استفاده از حافظه‌ی کوتاه‌مدت، اطلاعات را ذخیره می‌کنید ولی اگر چندین بار آن را به یاد نیاورید، خیلی زود فراموش خواهید کرد. یکی از راه‌های بهبود حافظه‌ی کوتاه مدت، تکه تکه کردن اطلاعات و به خاطر سپردن آن‌ها است. منظورمان همان تمرین و ممارست است. مثلاً برای این که شماره‌ی تلفنی را به ذهن بسپارید، باید چندین بار آن را تکرار نمایید.

مثلاً شماره ی تلفن طولانی را به چند بخش تقسیم و مرتب آن را تکرار کنید. سپس اطلاعات مورد نظرتان را بخش کرده و هر بخش را چندین بار تکرار کنید