اغلب ما در دوران دانشجويي خود دوستي‌هاي زيادي را تجربه مي‌كنيم. داشتن ارزش‌هاي مشترك، علايق مشترك و قابليت اعتماد و اطمينان مي‌تواند پيوندهاي محك‌متري را درميان ما ايجاد كند.

غالباً در اين روابط سعي داريم كه وابسته نباشيم. ترجيح مي‌دهيم متكي به خود بوده و روي پاي خود بايستيم، اما جالب است بدانيم همان‌قدر كه وابستگي بيش از اندازه در روابط ما توليد اشكال مي‌كند، وابستگي بسيار كم نيز خوب نيست. درواقع ”وابستگي سالم“ يعني توانايي درهم آميختن صميميت و استقلال. بدين معني كه به ديگران تكيه كنيم و با اين حال اتكا به نفس داشته باشيم و بي آن‌كه احساس گناه كنيم، دروقت نياز، دست كمك به سوي ديگران دراز كنيم. اما گاه مي بينيم كه برقراري اين تعادل دشوار مي‌شود يا به سمت استقلال بيش ازحد مي رويم و از ديگران فاصله مي‌گيريم و يا با صميميت افراطي دچار وابستگي مي‌شويم.

نشانه‌هاي دوستي با وابستگي بيش از اندازه:

عدم امنيت خاطر، تملك جويي و تقليد علائمي هستند كه نشان مي‌دهند شما با يك دوست بيش ازاندازه وابسته درگير هستيد.

· عدم امنيت.

نشانه‌هاي عدم امنيت خاطر متعدد و متفاوت است از نياز به تضمين و اطمينان خاطر خواستن تا تلفن‌هاي بي‌وقفه كه هدف معيني را دنبال نمي‌كند. وابستگي بيش ازاندازه با نبود اعتماد به نفس و عزت نفس اندك همراه است.

· تملك جويي.

وقتي عدم احساس اطمينان به خاطر بخشي از يك رابطه باشد، تملك جويي و احساس مالكيت كردن مشاهده مي‌شود. شخص فاقد احساس امنيت خاطر، احساس مي‌كند كه شايسته توجه شما نيست. تملك جو سعي مي‌كند ديواري به دور شما بكشد تا ديگران به شما دسترسي نداشته باشند.

· تقليد.

ممكن است براي شماهم اتفاق افتاده باشد. امروز لباس يا كفش جديد مي خريد و فردا مي بينيد كه يكي از دوستانتان دقيقاً همان لباس شما را خريده است. چنين تقليدي مي تواند ناشي از وابستگي بيش‌ از اندازه باشد.

فضاسازي درمحدوده رابطه

پس ازتوجه به نشانه هاي وابستگي بيش از اندازه در دوستي، بايد قدم بعدي را برداريد: نبايد در بازي هاي ناسالم دوستانه گرفتار شويد. در اين زمينه سه‌راه‌كار مي‌تواند به شما كمك كند:

· برترس ناشي از ترك شدن و نداشتن امنيت خاطر غلبه كنيد. براي آنكه به دوست بيش ازاندازه وابسته خود كمك كنيد تا بر رفتار خود مسلط شود، به فراسوي رفتار و علت آن توجه كنيد از آن جايي كه مي دانيد كمبود عزت نفس و ترس از ترك شدن ريشه هاي مسئله هستند، كاري كنيد كه اطمينان خاطر دوست شما افزايش يايد. به او اطمينان خاطر بدهيد كه قصد ترك كردن او را نداريد. به جاي اين‌كه از رفتار دوستتان عصباني شويد، به اين فكر كنيد كه درحال حاضر با چه هراس و ناراحتي روبرو است.

· محدوديت هايي را درنظر بگيريد و پايبند به آن باقي بمانيد. همدلي كردن بدين معنا نيست كه تسليم هراس هاي دوست خود شويد و يا هرزمان كه مشوش مي‌شود، او را در آغوش بگيريد. به جاي آن، لازم است فضايي درمحدوده روابط خود با او ايجاد كنيد. مي توانيد محدوديت‌هايي در رابطه با او رعايت كنيد و پاي آن بايستيد. اگر او بيش ازاندازه به شما زنگ مي‌زند به او بگوييد كه گرفتار هستيد و نمي توانيد با او صحبت كنيد. اما مراقب باشيد كه لحني مهربان و محبت‌آميز داشته باشيد. نيازي نيست كه جزئيات ناراحتي خود را با او درميان بگذاريد.

تفرد سالم را تشويق كنيد. در همان زمان كه محدوديت‌ها و حدو مرزهايي را درنظر مي‌گيرد، استقلال و فرديت سالم را تشويق كنيد.

انواع دوستي

روان‌شناسان دوستي را به چهار گروه تقسيم مي كنند:

1- دوستي مادام العمر: اجتناب از وابستگي بيش از اندازه

اين نوع دوستي ممكن است به شدت روابط عاشقانه باشد. درچنين صورتي حدو مرزها زيرپا گذاشته مي‌شود. بعضي از دوستان مادام العمر به قدري در كنار هم راحت هستند كه به روابط ديگر خود بها نمي‌دهند و ديگران را از شبكه اجتماعي خود دور مي‌كنند. به همين دليل، مهم است كه در دوستي‌هاي پايا و ادامه دار از وابستگي بيش از اندازه اجتناب كنيم.

در اين‌جا راهكارهاي متعددي براي تكيه كردن به ديگران بدون وابستگي به آن‌ها وجود دارد:

· از دوست خود به شكل چوب زير بغل استفاده نكنيد. به اين توجه كنيد كه شما از توصيه‌ها و راهنمايي‌هاي ديگران چگونه استفاده مي كنيد. اگر صرفاً براي  استفاده از بهانه و توجيه به دوست خود مراجعه مي‌كنيد؛بنابراين براي اجتناب از مسئوليت از او استفاده مي‌کنيد.

· سعي كنيد دايره پيرامون خود را وسيع كنيد. اشكالي ندارد كه در نزديك شدن به دنبال راحتي خيال باشيد اما براي اجتناب از وابستگي بيش از اندازه بايد سعي كنيد ديگران را هم به جمع خود اضافه كنيد.

· دوستي را به شكل بازي ”با جمع صفر“ نبينيد. يكي از دلايلي كه از دوست شدن‌هاي جديد پرهيز مي‌كنيم اين است كه دوستي را در قالب يك بازي با جمع صفر مي‌بينيم. به عبارت ديگر ، گمان مي‌كنيم كه يكي برنده و ديگري بازنده مي‌شود. توجه داشته باشيد دوستي‌هاي جديد به مفهوم پيوندهاي جديد، فرصت‌هاي جديد و چشم‌اندازهاي تازه است.

2- دوستي‌هاي كوتاه مدت:تمام  شدن سالم

بعضي از دوستي‌ها ممكن است چند هفته يا چند ماه بيشتر دوام پيدا نكند؛ يعنيشرايط به گونه‌اي است كه دو نفر را به هم نزديك مي‌كند و بعد درحالي كه دوستي مي‌خواهد ريشه بگيرد، آن‌ها را ازهم دور مي‌سازد. فارغ التحصيل شدن از دانشگاه. جابجايي شغلي و... مي تواند يك دوستي خوب را به يك دوستي كوتاه مدت تبديل كند.

 جدايي به بلوغ نرسيده و زودهنگام مي‌تواند ناگوارباشد.اما نيازي به اين نيست كه پيوندي را كه ايجاد كردهايد متلاشي كند.مهم اين است كه واقعيت به انتها رسيدن دوستي خود را پذيرفته و آن را به سلامت به انتها برسانيد.

راهكارهاي زير مي تواند براي هموار ساختن روابط شما در شرايط جديد به كار آيد:

· براي آن‌چه ازدست داده ايد، تأسف بخوريد ولي بعد به راه‌تان ادامه دهيد. بهتر است به خاطر آن‌چه از دست داده ايد اندوهگين شويد چون اگر با اين احساس خود بجنگيد، مقاومت بيشتري ازخود نشان مي‌دهد.

· براي دوستي‌هاي خود هدف‌هاي واقع‌بينانه درنظر بگيريد. به پايان رسيدن آن را با هدف‌هاي غيرواقع‌بينانه (ما هرروز تلفني باهم صحبت خواهيم‌كرد.) انكار نكنيد.

· قدرت دوستي ازراه دور را درك كنيد. با توجه به يافته هاي پژوهشگران دوستي‌هاي واقع در فاصله دور (به طور مثال ازطريق تلفن و ايميل)، مي‌تواند تأثيرات مثبت بلندمدتي روي سلامتي و حال خوب ما داشته باشد.

3- دوستي‌هاي ادواري: تجديد پيوند دوره‌اي

دوستي‌هايي هستند كه گه گاه بايد تجديد شوند و بعد با تغيير شرايط دوباره از بين بروند. مثلاً ممكن است سالي يكي دوبار با كسي در جلسه اي ملاقات داشته باشيد وقتي باهم هستيد، از معاشرت با يكديگر لذت مي‌ بريد اما در فاصله جلسات تماسي وجود ندارد يا اندك است.

در واقع اين نوع دوستي نوعي پيوندجويي ادواري است و درصورتي كه استراتژي‌هاي زير به كار گرفته شود تفاوت‌ها و اختلاف سليقه‌ها در فواصل تماس، لزوماً خبر از پايان دوستي نمي‌دهد.

· اطلاعات يكديگر را به روز كنيد. هرچه فاصله ديدار شما بيشتر باشد بايد براي ايجاد پيوند دوباره بيشتر تلاش كنيد، از تغييراتي كه در زندگيتان وجود داشته است، حرف بزنيد و ديگران را درجريان فعاليت‌هاي زندگي خود قرار بدهيد. تا درك و زبان مشتركي كه ميان شما وجود دارد از بين نرود.

· هدف‌هاي دوستي خود را درك كنيد. بايد انتظارات و اهدافي را كه در دوستي خود دنبال مي كنيد درك كنيد و بدانيد كه درقبال انتظارات‌تان چه چيزي مي‌خواهيد به اين رابطه‌تان بدهيد. ميزان صميميت و حريم فردي خود را مشخص كنيد.

· فعاليت‌هاي خود را به گونه‌اي سازمان دهيد كه اين اهداف را بپوشاند. اطلاع از اهداف باعث تسهيل در سازماندهي فعاليت‌ها مي‌شود. در مورد اين‌كه آيا مي خواهيد همديگر را بيشتر ببينيد يا نه، مي‌توانيد تصميم بگيريد.

4- دوستي با مضمون خاص: مسأله‌ی حد و مرز

اغلب ما در زندگي خود با دوستي‌هايي با اين مضمون روبرو شده‌ايم. (براي مثال درمحل كار، شركت در يك انجمن خاص...)، و در نتيجه مجبور شده ايم كه با موضوع حد و مرز روبرو گرديم كه آيا بايد اين شخص را در همان مضمون خاص حفظ كنيم يا او را به بخش‌هاي ديگر زندگي خودراه دهيم. تصميم‌گيري درمورد اين موضوع دشوار است.راهكارهاي زير مي‌توانند كار شما را ساده‌تر كنند.

· بگذاريد كه اين دوستي به طور طبيعي سير تكاملي خود را بپيمايد. شرايط تغيير مي‌كند و آن‌چه در شروع يك انتخاب خوب بوده ممكن است بعداً تغيير كند. مثلاً بسط دادن به روابط دوستانه به نظر برسد كه اقدام درستي نبوده است.

· به مراجعه و بازگشت به عقب توجه داشته باشيد. گرچه بازسازي دوباره حدومرزها ممكن است عملي باشد مي تواند همراه با ريسك هم باشد. ممكن است به اين نتيجه برسيم با كسي كه مي‌خواستيم به او نزديكتر شويم سازگاري چنداني نداريم در اين‌ صورت بايد در برقراري نوع‌دوستي خود با او تجديدنظر كنيم.

بر حدومرزهاي دوستي خودتان مديريت داشته باشيد. وقتي كسي حدومرزهاي ما را رعايت نمي‌كند، به آساني قابل مشاهده است. اما رسيدن به اين نتيجه‌گيري كه ما حدومرز كسي را رعايت نمي كنيم، دشوارتر است. سعي كنيد در اين زمينه،‌ حساسيت‌هاي خاص داشته باشيد