خلق ایده ­های جدید

«ما نیاز به فکر و ایده­ های متفاوتی داریم»، «ما باید محیط کاری خود را تبدیل به فضایی برای بروز خلّاقیت کنیم».

آیا پیام­ هایی شبیه به این در محل کار شما وجود دارد؟

هر سازمانی در مواجهه با چالش­ های پیچیده و در حال تغییر نیاز به نوآوری مستمر برای پیروزی در رقابت کسب و کار دارد و دقیقاً به همین دلیل است که باید به دقت از هر ایده­ ای مراقبت کرد، چرا که هر ایده می­ تواند به صورت بالقوه منجر به تولید فکری متفاوت، تولید ایده­ های جدیدتر و ایجاد مهارت­ های خلّاقیت در تیم­ های کاری شود.

معمولاً دچار این فرض اشتباه می­ شویم که ایده­ های خوب به طور اتفاقی تولید می­ شوند یا حتی بدتر از آن تصور می­ کنیم که خلّاقیت موضوعی ذاتی و غیراکتسابی است و حتی ممکن است به باور غلطی برسیم که « من به اندازه­ ی کافی برای تولید ایده­ های خوب باهوش نیستم!»

این فرضیات به ندرت درست است؛ چرا که هرکس می­ تواند با یادگیری تکنیک­ ها و روش­ هایی به طور متفاوت و خلّاقانه فکر کند. در این نوشتار ابزاری برای این مهم معرفی خواهد شد.

معرفی ابزار

تکنیک­ های رایج خلق ایده معمولاً بر تطبیق یا ترکیب چند ایده تمرکز دارند. اما نکته­ ی قابل توجه این است که اغلب تکنیک­ های تولید ایده و خلّاقیت زمانی اثربخش خواهد بود که دانش کافی در خصوص موضوع مورد نظر داشته باشید و احتمالاً بدون داشتن اطلاعات تخصصی کافی، بعید است بتوان به ایده­ ای عالی و متفاوت رسید.

شکستن الگوهای فکری

الگوی فکری اکثر افراد الگویی محدود و بسته است. شکستن این الگوهای فکری می­ تواند به باز کردن ذهن و تولید ایده­ های جدید کمک شایانی کند. برای شکستن الگوهای فکری چند تکنیک کارآمد وجود دارد:

* فرضیات را به چالش بکشید: در هر وضعیتی شما با مجموعه­ ای از فرضیات روبه رو هستید. به چالش کشیدن این فرضیات می­ تواند شرایط احتمالی جدیدی برای شما به وجود آورد.برای مثال می­ خواهید برای خرید یک خانه اقدام کنید و متوجه می­ شوید امکان دریافت وام بانکی ندارید. فرض ابتدایی عدم دریافت وام را به چالش بکشید.درست است که پول کافی در اختیار ندارید، اما ممکن است برخی از دارایی­ هایی خود را به فروش رسانده و میزان نقدینگی خود را افزایش دهید. با به چالش کشیدن فرضیات به طور ناگهانی راه­ حل­ های جدیدی برای شما ایجاد می­ شود.

* مسائل را بازتعریف کنید: بیان مسائل به گونه­ ای متفاوت اغلب منجر به تولید ایده­ هایی جدید برای حل آن­ ها می­ شود؛ چراکه این کار موجب نگاه به مسائل از زاویه­ ای متفاوت می­ شود. «چرا باید این مسأله حل شود؟»، «چه موانعی بر سر راه حل این مسأله وجود دارد؟»، «چه اتفاقی می­ افتد اگر این مسأله حل نشود؟» طرح سوألاتی مشابه این موارد می­ تواند به شما رویکردهای جدید برای خلّاقیت نشان دهد. در اواخر سال ۱۹۵۰میلادی شرکت­ های حمل و نقل کشتیرانی دچار ضررهای کلانی شدند و تصمیم گرفتند تمرکز خود را بر روی ساخت کشتی­ های سریع­ تر و کارآمدتر قرار دهند. اما با این حال مشکلات مالی کماکان ادامه داشت. تا این­ که مشاوری مسأله را به گونه­ ای جدید بازتعریف کرد: «چگونه می­ توانیم هزینه­ ها را کاهش دهیم؟». بیان مسأله به شیوه­ ای جدید منجر به تولید ایده­ های جدیدی شد که همه­ ی جنبه­ های حمل و نقل را در بر می­ گرفت و یکی از نتایج خارق­ العاده­ ی تولید کانتینرها بود.

*  ایده­ ها را به شیوه­ های مختلف بیان کنید: تقریباً همه­ ی ما هوش چندگانه داریم، اما زمانی که در محیط کار با چالش­ هایی مواجه می شویم، تنها تمایل به استفاده از توانایی کلامی داریم. برای بیان چالش­ های پیش رو روش­ های متنوعی وجود دارد، استفاده از موسیقی، نقاشی و نوشتن از جمله راه­ هایی است که می­ توانید از آن استفاده کنید. جالب این­ که پیاده­ سازی مسائل با این روش­ ها می­ تواند موجب خلق ایده­ هایی جدید برای حل آن شود.

خلّاقیت­ های اتفاقی! به نظر می­ رسد بعضی از بهترین ایده­ ها فقط با همراهی شانس و اقبال به وجود می­ آیند. ممکن است شما در مکانی کاملاً غیر مرتبط چیزی ببینید یا بشنوید که منجر به خلق یک ایده­ ی طلایی و حل مسأله­ تان شود. ماجرای نیوتن و سیب و ارشمیدس و وان حمام و موارد بسیاری مشابه آن از همین جنس هستند. پاسخ به این سوأل که چرا چنین خلّاقیت­ هایی رخ می­ دهد، در فعال بودن ناخودآگاه ما نهفته است. شما می­ توانید به طور فعالانه در جست وجوی فرصت­ هایی برای ایجاد چنین خلّاقیت­ هایی باشید، برای مثال یکی از فعالیت­ های اثربخش برای این کار پیاده­ سازی نقشه­ ی ذهنی است، به این ترتیب که هر آن­ چه در مورد مسأله مورد نظر به ذهن­ تان خطور می­ کند روی یک کاغذ بنویسید و سعی کنید بین مواردی که مکتوب کرده­ اید ارتباطی منطقی پیدا کنید.

برای خلق ایده­ های جدید از توانمندسازها استفاده کنید

توانمندسازها مجموعه اقدامات و فعالیت­ هایی هستند که با ایجاد شرایطی مثبت و مناسب شما را برای تولید ایده­ های جدید آماده می کنند. بعضی از این توانمندسازها عبارتند از:

*  خودباوری داشته باشید: باور کنید که فردی خلّاق هستید و ایده­ های جدید به ذهن شما سرازیر خواهد شد. همیشه داشتن روحیه­ ی مثبت به گرفتن نتایج بهتر کمک می­ کند.

*  تغییر محیط دهید: گاهی اوقات تغییر مکان می­ تواند به فرآیند تولید ایده کمک کند. برای مثال می­ توانید گاهی از محل کار خود به نزدیک­ ترین پارک برای فکر کردن بهتر بروید.

*  عوامل مزاحم را حذف کنید: ذهن خود را به طور واقعی از شلوغی و به‌هم‌ریختگی دور کنید. خاموش کردن تلفن همراه، رد تماس­ های تلفنی مزاحم، مثال­ هایی برای این کار هستند.

* شوخ­ طبع باشید: این موضوع واقعاً ضروری است، به­ خصوص وقتی که قرار است به صورت گروهی کار کنید.