عزت نفس آن ارزشي است كه هركس در خلوت خويش براي خود و عقايد و اعمال و رفتارش قائل است.

ويژگي‌هاي افراد داراي عزت نفس بالا:

1-به استعدادها و توانمندي‌هاي خود ايمان دارند و موفقيت‌هاي خود را به حساب شانس نگذارند و شكست‌هاي خود را توجيه نمي‌كنند. به‌عبارت ديگر:

-از مشكلات و سختي هاي زندگي فرار نمي‌كنند، مشكلات و شكست‌ها را توقف موقتي پيروزي مي‌دانند و مي‌دانند عالم ماده، عالم مشكلات است، وقتي ديگر مشكل نداريم كه مرده باشيم.

 -استقلال فكري و عاطفي دارند. تحت تأثير شرايط محيطي قرار نمي گيرند، از مشورت با ديگرا بهره مي‌برند، اما تصميم‌گيري نهايي به عهده‌ی خودشان خواهد بود، خود را در رد يا قبول نظر ديگران آزاد مي‌دانند، لذا از تبليغات آن فرار نمي‌كنند.

 -در هنگام نياز، از كمك خواستن واهمه‌اي ندارند؛ چراكه معتقدند: دانا هم داند و هم پرسد، نادان نداند و نپرسد. ولي افراد داراي عزت نفس پايين خودباوري ندارند و خود را از درون تهي مي‌بينند، بنابراین سعي دارند خود را زير نقاب موفقيت پنهان كنند و درنهايت با چنين عملي روز به روز تهي بودن خود را عميق‌تر مي‌كنند.

2-  افراد داراي عزت نفس بالا، بين باورها، ارزش‌ها و عقايد خود و رفتار ظاهري و بيروني‌شان، هماهنگي ايجاد كرده‌اند؛ همان‌طوركه مي انديشند عمل مي كنند. وقتي بين ارزش‌ها و رفتار فاصله يا تضاد باشد، صلح درون انسان از بين مي‌رود، رفتار به تظاهر كشيده مي‌شود و خود دوستاري كه از شاخص‌هاي عزت‌ نفس است از بين‌ مي‌رود.

3- اين افراد خودپذيري دارند، اعتقاد دارند همه‌ی وجود انسان نمي‌تواند كاملاً مثبت يا كاملاً منفي باشد. به عبارت بهتر نقاط ضعف خود را بدون عصبانيت مي‌پذيرند و براي رفع آن‌ها برنامه‌ريزي و تلاش دائمي دارند و از داشتن نقاط قوت خود مغرور نمي‌شوند. آن‌ها ديگران را نيز با تمام كاستي‌ها و توانمندي‌ها مي‌پذيرند ولي افراد داراي عزت نفس پايين نمي‌توانند از خطاهاي ديگران بگذرند و همواره در وقايع دنبال مقصر و محكوم كردن ديگران هستند.

4- در تعاملات اجتماعي قدرت نه گفتن دارند، چرا كه به تأييد گرفتن از ديگران و نظر مثبت آن‌ها احتياج مبرم ندارند، براي خود ارزش قائلند و نسبت به امري كه قادر به انجامش نباشند متعهد نمي‌شوند.

5- مسئوليت پذير هستند، وقتي انسان متعهد به امري مي‌شوند بيش از آ‌نكه صدايش به مخاطب برسد به خود حقيقي (وجدان) مي رسد زماني كه به تعهد خود عمل نكنيم ندايي از درون ما را مورد سرزنش قرار مي‌دهد اين ندا را به دو طريق مي‌توان خاموش كرد.

-تكرار عمل اشتباه كه در نتيجه به تدريج حساسيت خود را نسبت به آن عمل ازدست بدهيم.

-به تعهد خود عمل كنيم تا آرامش دروني فراهم شود.

6- افراد با عزت نفس بالا براي ديگران ارزش قائلند؛ چراكه ارزشمندي را لازمه‌ی وجود انساني مي‌دانند چه براي خود، چه براي ديگران. درحالي كه افراد با عزت‌نفس پايين چون براي خود ارزش قائل نيستند براي ديگران هم نمي‌توانند ارزش قائل باشند، به همين دليل در ارتباطات بين فردي خود اغلب درصدد تخريب و تحقير ديگران برمي‌آيند چراكه با پايين آوردن ديگران احساس برتري و بزرگي مي‌کنند.

7- اين افراد ديگران را بدون قيد وشرط دوست دارند و محبت مي‌کنند درحالي كه افراد داراي عزت نفس پايين به ديگران را علاقه واقعي ندارند و دوستي خود را مقيد و مشروط مي‌كنند.

8- اين افراد در برقراري ارتباط پيش قدم هستند و برقراري ارتباط را براي كسب منفعت نمي‌خواهند، در صورتي كه افراد با عزت نفس پايين انتظار دارند ديگران به سمت آن‌ها بيايند و اين را علامتي براي تشخيص خود مي‌دانند.

سه گام جهت رسيدن به عزت نفس بهتر:

پيش از آن‌كه شروع به بهبود عزت نفس خود کنيد، ابتدا به توانايي تغيير آن اعتقاد داشته باشيد. لزوماً هر تغييري سريع و آسان رخ نمي‌دهد، اما مي تواند اتفاق بيفتد. شما ضعيف نيستيد! به محض پذيرش و يا حداقل توجه به جمله مذكور، مي توان گام هاي سه گانه را براي تغيير عزت نفس برداشت:

گام 1: سرپوش گذاردن بر انتقاد‌دروني

گام2: تمرين پرورش خود

گام3: تقاضاي كمك از ديگران