افکار عامیانه و افکار مشابه آن‌ها، نسل به نسل از مادران به فرزنان منتقل شده‌اند. این افکار و اطلاعات نادرست، چنان زندگی مارا پر کرده‌اند که (نقشه‌های) ما را در این سفر، اشتباه کرده‌اند. به همین دلیل هم در زندگی بیراهه می‌رویم. ما اسیر باورهایی می‌شویم که در ما تنش، افسردگی، اضطراب، احساس گناه و عصبانیت ایجاد می‌کنند. این افکار اشتباه یا باورهای غلط چه عذاب آور هستند؟ این نوشته درباره‌ی باورهای سمی غلط و پادزهرهای آن‌ها، به شما کمک خواهد کرد تا در باورهای‌تان بازنگری کنید و آن‌ها را کنار بگذارید. با این کار شادتر خواهید شد.

تعصب و پیش‌داوری، اصلی‌ترین علل رنج هستند و از ترس، جلو یادگیری های سمی اولیه خبر می‌دهند. آدم‌های محتاج روان درمانی غالباً به صورت همه یا هیچ فکر می‌کنند و اهل تعمیم افراطی، برچسب زنی، اغراق و بزرگ کردن مشکلات و به اصطلاح ( تحریف شناختی) هستند و از باورهای سمی غلط خود دفاع می‌کنند.

ما این چهل فکر سمی را به زبان ساده‌ای بیان می‌کنیم، سپس آن فکر را تحلیل می‌کنیم و پادزهرهای آن را ارائه می‌کنیم.

احساس خوب و زندگی اثر بخش، تا حد زیادی به تفکر صحیح ( عاقلانه، منطقی و دقیق) بستگی دارد. شما آنگونه که فکر می‌کنید، احساس و رفتار خواهید کرد.

این توصیه‌ی ساده‌ی ما را رعایت کنید:

این فکرهای سمی را با دقت بخوانید و یک دقیقه آن‌ها را کنار بگذارید.

فکر سمی1: تفریح اتلاف وقت است

خیلی از آدم‌ها بیش از حد کار می‌کنند، وقت گذرانی را گناه دانسته و تفریح و سرگرمی را تنبلی، تن پروری، تن آسایی و بیعاری می دانند و معتقددند تفریح آن‌ها را از هدف نهایی(تأمین مال) باز می‌دارد. اما مطالعات روان‌شناسی نشان داده‌اند ( توزیع رفتارها ) مثل آمیختن کار و تفریح که کیفیت زندگی را بالامی برد.

پادزهرها: خوشگذرانی، اتلاف وقت نیست. اگر امروز از زندگیم لذت نبرم، شاید فردا دیر باشد.

باور مخالف مثبت: استراحت، سرگرمی و آرامش هم لازم هستند.

فکر سمی2: به نفع توست که دیگران را کنترل کنی

کسانی که دائماً دیگران را امر و نهی کرده و دیگران را کنترل می‌کنند، آدم‌های مضطرب و نگرانی هستندکه معمولاً به کنترلی که به دنبال هستند، نمی‌رسند و دوستان‌شان را از دست می‌دهند. وقتی واکنش‌های دیگران، شما را ناراحت می‌کند یا وقتی دیگران می‌خواهند شما را کنترل کنند، اگر از آن‌ها بخواهید که این کار را نکنند، بیشتر احتمال دارد طبق میل شما رفتار کنند تا وقتی که آن‌ها را تهدید می‌کنید یا دستور می‌دهید

پادزهرها: تقاضا از توقع و همکاری از کنترل بهتر است. آدم‌ها حق دارند طبق سناریوی خود زندگی کنند.

باور مخالف مثبت: اگر می‌خواهی دیگران با تو کنار بیایند، آن‌ها را کنترل نکن.

فکر سمی3: بهتر است " عقده‌ی دلت را خالی کنی "

انکار یا فرو خوردن احساسات، یا لبخند زدن زدن در حالی که عصبانی و ناراحت هستیم، عمل ناسالمی است. متخصاصان هم توصیه می‌کنند عصبانیت خود را «بیرون بریزیم» اما چگونه؟

باید به جای از کوره درفتن، دیگری‌های خود را از همان لحظه اول با بیان محکم، صریح و عاقلانه رفع کرد.

پادزهرها: " عصبانیت خوب است ولی بهتر است آن را با براز وجود نشان دهیم نه با پرخاشگری "

          " وقتی خشگمین می‌شوم معنایش این است که دیگران خیلی روی من نفوذ دارند. "

باور مخالف مثبت: به جای آن‌که "عقده‌ی دلت را خالی کنی" ابراز وجود کن.

فکر سمی4: هر طور رفتار کنی خانواده و دوستانت باید عاشقت باشند.

این آدم‌ها به " عشق نامشروط " معتقدند و باید بستگان و دوستانشان " عاشق " آن‌ها باشند، حال مهم نیست چقدر با بستگان و دوستانشان بد رفتاری کرده اند. آیا شما تنگ نظر، بداخلاق، بی‌تربیت و عنق هستید؟ آیا ایرادگیر هستید و دائم گله می‌کنید و دیگران را همه ‌؟ اگر اینگونه است اعمالتان را عوض کنید.

پادزهرها: " مردم نمی‌توانند فکرم را بخوانند. آن‌ها فقط اعمالم را می‌بینند."

            " اگر می‌خواهم مردم با من درست رفتار کنند باید با آن‌ها درست رفتار کنم. "

باور مخالف مثبت: "عملکرد تو از این که تو کی هستی، مهم‌تر است. "

فکر سمی5: مهربانی بر نامهربانی پیروز خواهد شد.

آن دسته از رفتارهای دیگران را که قصد حذف آن‌ها را دارید، تقویت نکنید. هدف شما باید خلاف رفتارهای ناشایست دیگران باشد. مصادیق این فکر زنانی هستند که به دلیل عقاید دینی خود یا به دلیل فشارهای مالی رفتار سنگدلانه شوهر خود را تحمل می‌کند و از او جدا نمی‌شوند.

پادرزهرها: " بدرفتاری هیچکس را نباید تحمل کنم و باید از همه ادب و و خوشرفتاری بخواهم. "

           " من به نامهربانی دیگران پاداش نمی دهم. "

باور مخالف مثبت: " با نامهربانی، محکم برخورد کن؛ به هیچکس اجازه نده با تو بدرفتاری کند. "

فکر سمی6: چیزی نگو که دیگران را برنجانی

رنجاندن و تحقیر عمدی دیگران با توجه کردن مدبرانه آن یک دنیا فرق دارد. شما می‌توانید با تدبیر، حساب شده و محتاطانه و در عین حال، صادقانه حرف بزنید. در فن انتقاد مدبرانه، قبل از هر بازخورد منفی، یک بازخورد مثبت می‌دهیم. اظهارات خود را نیز با یک بازخورد مثبت تمام می‌کنیم.

پادزهرها: " اظهار نظر صادقانه تا وقتی سازنده باشد، خوب است. "

          " گاهی برای کمک کردن به دیگران مجبور می شوی کمی آن‌ها را برنجانی. "

          " صراحت از کنایه بهتر است. "

باور مخالف مثبت: "حرف‌های مهم را مدبرانه بزن. "

فکر سمی7: هدفت باید کمال باشد

اگر از خودتان انتظارات غیرواقع بینانه دارید و می‌خواهید همیشه 100 درصد باشید، اضطراب، فشار روانی، غیبت از محل کار و فرسودگی شغلی نصیبتان می‌شود. کمال گرایی باعث رقابت ناسالم و انجام رفتارهای غیراخلاقی (تقلب، زیر آب زدن و دروغگویی) می‌شود.

پادزهرها: کمال گرایی، یأس و ناکامی می آورد. گاهی اوقات باید کافی بود نه کامل. اگر هدفت خیلی بلند پروازانه باشد. به آن نمی‌رسی ـ مجبور نیستیم همیشه با تمام ظرفیتم کار کنم.

باور مخالف مثبت: " دنبال مزیت باش نه کمال"

فکر سمی8: " نه" بگو (چون اگر رو بدهی، آستر هم می‌خواهند.)

نه گفتن به یک فروشنده سمج و مزاحم، مهارت است ولی در مورد عزیزان ما فرق می‌کند. پدر و مادری که فکر می‌کنند تربیت خوب، یعنی امتیاز و آزادی ندادن، بی دلیل نه می‌گوید که عاقبتی به جز تنفر ندارد.

نکته‌ی مهم رعایت تعادل است. شما نباید تمام درخواست‌ها را اجابت کنید در عین حال، باید به " نه " گفتن خودکارتان هم " نه " بگویید.

پادزهرها: " خیلی خوب است که در خواست‌های نامعقول را رد کنی ولی نه گفتن بی دلیل، احمقانه است."

            " موافقت و تأثیر بیش از مخالفت و رد کردن، به روابط تو کمک می‌کند. "

باور مخالفت مثبت: " اگر برای رابطه ای ارزش قائل هستی، تا حد امکان در آن بله بگو. "

فکر سمی9: اتمام حجت، بگو مگوهای را می‌خواباند

فشار، تهدید، زورگویی و ترساندن در جنگ مؤثرند. اتمام حجت، ارتباط را قطع می‌کند. اما عهد و پیمان و مذاکره؛ عناصر اصلی آن احترام، دلسوزی و عشق هستند و جایی برای بازی قدرت ندارند.

آدم‌های که در روابط خود، دائم اتمام حجت می‌کنند، یا نادان هستند یا ضعیف.

آدم‌های عاقل دستور نمی‌دهند و اتمام حجت نمی‌کنند، امر و نهی هم نمی‌کنند. آن‌ها تقاضا کرده و احساس خود را بیان می‌کنند.

پادزهرها: " با اتمام حجت دوستی خراب می‌شود و جلوی اارتباط گرفته می‌شود این حق مردم است که طبق میل من عمل نکنند. "

باور مخالف مثبت: " مذاکره و مصالحه، بگو مگوها را می‌خواباند. "

فکر سمی10: صداقت محض، بهترین سیاست است.

راستگویی غیرضروری، مشکل ایجاد می‌کند و ناراحت کننده و غیرقابل تحمل می‌شود. نباید خود را افشاگری مهار گسیخته را دز زیر پوشش « صداقت محض» مخفی کرد. درایت و مصلحت‌اندیشی نقش مهمی را در تعاملات بازی می‌کند.

پادزهرها: " صداقت معمولاً بهترین سیاست است نه همیشه. "

            " همه نباید از کارهایم سر در بیاورند، من حریم خصوصی می‌خواهم. "

باور مخالف مثبت: عشق بهترین سیاست ااست نه صداقت محض.

فکر سمی11: جواب ابلهان خاموشی است.

کناره‌گیری از دیگران و حرف نزدن با آن‌ها نوعی تنبیه است. ولی روش‌های تنبیهی به ندرت نتیجه می‌دهند. اخم کردن و سکوت در برابر دیگران نشانه‌ی بی‌عرضگی است و رفتار کسی است که با مشکلات روبرو نمی‌شود و برای آن‌ها راه حل پیدا نمی‌کند. باید مشکل را با دیگران درمیان گذاشت و جسورانه ولی غیر پرخاشگرانه آ‌ن‌ها را حل کرد.

پادزهرها: " کناره گیری و طفره رفتن، مشکلات را حل نمی‌کند.

            " اگر کسی با رفتارش ناراحتم می‌کند، عاقلانه، هوشمندانه و سنجیده‌تر آن است که مشکلم را با او در میان بگذارم. "

باور مخالف مثبت: " عزیزانت، ارتباط می‌خواهند نه سکوت "

فکر سمی12: به هر چه بخواهی، می‌رسی

همه‌ی ما محدودیت‌هایی داریم که نمی گذارند به هر چیزی که می‌خواهیم برسیم. این محدودیت‌ها، فیزیکی، ذهنی و هیجانی هستند. باید اهداف واقع‌بینانه داشته باشید و با سنجش‌های واقع‌بینانه نقاط قوت و ضعف خود را مشخص کنید و ظرفیت‌های‌تان را بشناسید.

پادرزهرها: " شناختن محدودیت هایم و پذیرفتن آن‌ها نشانه‌ی هوشمندی من است نه ضعف من. "

             " توانایی‌هایم را صادقانه می‌سنجم و هدفی را دنبال می‌کنم که قابل دسترسی باشد. "

باور مخالف مثبت: " اگر هدفت واقع‌بینانه باشد زحمت بکشی، به آن می‌رسی. "

فکر سمی13: اگر می‌خواهی کارها درست پیش بروند، خودت آن‌ها را انجام بده.

آدم‌هایی هستند که آن‌قدر پول دارند که می‌توانند بعضی کارهای‌شان را به دیگران محول کنند. ولی خواست و کمال‌گرایی آن‌ها چنین اجازه‌ای به آن‌ها نمی‌دهد. آن‌ها معمولاًمرد هستند و نمی‌توانند کارها را به دیگران محول کنند و به این‌که بگویند " خودم این کار را کردم " خیلی اهمیت می‌دهند. آن‌ها آدم‌های مستقلی هستند، که رفته رقته زندگی خود را از کیفیت خالی می‌کنند با کمک خواستن از دیگران، سپردن مسئولیت به دیگران و استفاده از استعدادهای دیگران می‌توانید به کارهای مهم‌تری بپردازید و کیفیت زندگی‌‌تان را بالا ببرید.

پادزهرا: " به خاطر همه‌فن‌حریف بودن و صرفه جویی هایم، محبت خانواده و دوستانم را از دست می‌دهم."

          " با خودت صادق باش، آیا خساست تو نیست که نمی‌گذارد کارها را به دیگران محول کنی؟ "

باور مخالف مثبت: " اولویت‌بندی کن؛ مسئولیت هایت را متعال کن؛ کارهایی را که دوست داری و می‌توانی انجام بده و بقیه کارها را به دیگران محول کن. "

فکر سمی14: وقتی کارها خوب پیش ‌ود، دنبال مقصر بگرد.

مقصر پیدا کردن سرزنش کردن او، ریشه‌ی احساس گناه و ناراحتی‌های بسیاری از بیماران است. سرزنش‌گرها و مقصر پیدا کردن‌ها، مسئولیت اعمال‌شان را نمی‌پذیرند و عزت نفس طرف مقابل را تضعیف می‌کند. این رفتارها جلوی رسیدن شما راه به راه‌حل‌های سازنده و خلاقانه را می‌گیرند.

پادزهرها: " مقصر پیدا کردن، پرخاشگرانه و مخرب است. قبل از آنکه کسی را مهم کنی از خودت بپرس تو چه نقشی داشتی. "

باور مخالف مثبت: " وقتی کارها درست پیش نمی‌روند، دنبال راه حل بگرد. "

باور سمی15: تنبیه بهترین تربیت است.

تنبیه ـ اعم از سانسور، توبیخ، نکوهش، دعوا یا کتک زدن ـ هر نتیجه‌ای می‌دهد جز عشق و محبت. رفتار خوب، شایسته و جامعه پسند با تربیت، آموزش و الگوبرداری پدید می آید. اگر به اعمال مثبت فرزندتان و پرهیز آنان از انجام اعمال منفی پاداش دهید، فرزند شادتری تربیت خواهید کرد.

پادزهرها: " هزینه‌ی تنبیه از هزینه تقویت مثبت بیشتر است. تنبیه در بهترین حالتش، سرکوبی زود گذر است. "

           مهربانانه و عاشقانه تربیت کردن کودکان با لحن آرام و لطیف از تنبیه کردن آنان بهتر است.

باور مخالف مثبت: به جای آن‌که رفتارهای بد را تنبیه کنی، رفتارهای خوب خود را پیدا کن و به آن‌ها پاداش بده.

باورهای سمی16: احساسات را بروز نده.

ترس، شرم، احساس گناه یا شکاک بودن باعث می‌شود این آدم‌ها احساسات‌شان را حتی با نزدیک‌ترین افراد زندگی‌شان  هم در میان گذارند و صمیمت بین آن‌ها و نزدیکان‌شان از بین می‌رود. انتخابگر باشید و هر چیزی را به هرکس نگویید، احتیاط کنید و آدم‌های قابل اعتماد را انتخاب کنید و با آن‌ها در مورد اعمال احساسات و افکارتان حرف بزنید.

پادزهرها: " خودافشایی خود خواسته، صمیمت می‌آورد. "

          " آدم‌های خیلی تودار، در زندان هیجانی ساخته خود، حبس هستند. "

باور مخالف مثبت: " احساسات را بروز بده تا اعتماد بسازی و صمیمت ایجاد کنی. "

باورهای سمی17: با همان برداشت اول می‌توانی آدم‌ها را بشناسی

وقتی در مورد کسی حکم کلی و عجولانه می‌دهید به احتمال زیاد اشتباه خواهید کرد. باید رفتار افراد را در موقعیت‌های مختلف زیر نظر بگیرید. رفتارهای انسان‌ها تا حد زیادی به وضعیت و به اشخاص مقابل آن‌ها بستگی دارد. اگر بر مبنای شواهد فکر و عمل کنید، با دیگران و خودتان درست‌تر برخورد خواهید کرد.

پادزهرها: " آدم‌ها همیشه یک جور نیستند "." آیا واقعاً کل ماجرا را می دانم. "

" شاید آن روز، روز بدی داشته است. "

باور مخالف مثبت: هر آدمی بی همتاست؛ تا او را در شرایط مختلف ندیده باشی واقعاً نمی توانی او را بشناسی.

فکر سمی18: رضایت پدر و مادرت از هر چیز دیگر مهم‌تر است

بهتر است طبق انتظارات دیگران زندگی نکنیم (همچنین بهتر است انتظارات خود را به دیگران تحمیل نکنیم.) شاد ایده جلب رضایت والدین از اجازه گرفتن از آن‌ها، واقع‌بینانه‌تر باشد. شما وقتی می‌توانید با پدر و مادرتان کنار بیایید که بفهمند این حق شماست که آن‌گونه که می‌خواهید، زندگی کنید و آن‌ها نباید مزاحمتی برای شما ایجاد کنند.

پادزهرها: " من به دنیا نیامده ام تا طبق انتظارات دیگران رفتار کنم. "

          " اگر پدر و مادرم اعمال و شخصیتم را تأیید نکردند نباید ناراحت شوم. "

باور مخالف مثبت: " اجاره والدین خوب است ولی شرط خوشبختی نیست. "

فکر سمی19: پول و موفقیت خوشبختی می‌آورند

کار و پول، وسیله هستند نه هدف. " پاداش تلاش‌ها، آن کس است که می‌شویم نه آن‌چه به دست می‌آوریم. "

اگر روی کالاهای انسانی برای مثال بر روی روابط‌مان با اعضای خانواده و دوستان‌تان و روی عشق تبادل نظر و لذت بردن از چیزهای ساده‌ی زندگی سرمایه‌گذاری کنید، بیشتر خوشبخت می‌شود تا روی ثروت.

پادزهرها: " ثروتمند واقعی کسی است که عاشق خانواده و دوستانش باشد. "

          " میلیونری که از عشق و محبت خالص بهره‌ای نبرده، از لحاظ عاطفی فقیر است. "

باور مخالف مثبت: رابطه‌ی عاشقانه خوشبختی می‌آورد.

فکر سمی20: قربانی همیشه قربانی است.

از نظر روان‌شناسی، مسیر رشد و تحول شخصیت شما را پیشینه‌ی زندگی و برنامه‌ی ژنتیکی شما تعیین می‌کند. تأثیرات تجارب دوران کودکی به بزرگ می‌کشید می‌شود، ولی شما اسیر گذشته نیستید مگر این‌که خودتان بخواهید. آدم‌ها می‌توانند بر تأثیرات دردناک گذشته غلبه کنند. مجبور نیستیم قربانی و درمانده باقی بمانیم.

پادزهرها: " بهتر است به جای بود، به هست و خواهد بود فکر کنم. "

          " اگر می‌خواهی خودت را تحقیر نکنی، در حرف هایی که با خودت می زنی تجدید نظر کن و حرف‌های منفی خودت را به حرف‌های مثبت تبدیل کن. "

باور مخالف مثبت: تو می‌توانی خودت را از دام ناراحتی‌های گذشته برهانی.

منبع: کتاب یک دقیقه این 40 فکر سمی را کنار بگذار، دکترآرنولد لازاروس، دکترکلیفورد لازاروس، دکتر آلن فی، مترجم :مهرداد فیروز بخت