|
بازتاب‌ها منظم‌ترين الگوي رفتار نوزاد هستند كه ارزش بقايي دارند.
لامسه
نوزاد به لمس خصوصاً دور دهان، كف دست‌ها و پاها پاسخ مي‌دهد. نوزاد به تغيير دما و درد نيز حساس است.
مزه و بويايي
همه‌ی بچه‌ها با تواناي انتقال دادن احساس‌شان به مزه‌ها، به والدين‌شان به دنيا مي‌آيند. آن‌ها مانند بزرگسالان در پاسخ به شيريني عضلات صورت خود را شل مي‌كنند. در مقابل ترشي لب‌هاي خود را جمع مي‌كنند و در برابر تلخي دهان خود را قوس مانند باز مي‌كنند. اين واكنش‌ها، براي بقا، اهميت دارند، زيرا غذايي كه كاملاً براي رشد اوليه‌ی بچه مناسب است. شير شيرين مزه‌ی پستان مادر است. نوزادان در برابر بوهاي خوشايند حالت آرميده و در برابر بوهاي بد، اخم مي‌كنند. نوزادان بوي مادر خود را به مادرهاي ديگر و بوي شير هر مادري را به غذاي آماده ترجيح مي‌دهند.
شنوايي
نوزادان مي‌توانند انواع صوت‌ها را بشنوند ولي صوت‌هاي پيچيده را به صوت‌ي صاف ترجيح مي‌دهند. نوزادان به طرز شگفت‌آوري براي تكليف فراگيري زبان آمادگي دارند و مي‌توانند صوت‌هاي گفتاري در صداي انسان را بشنوند و نسبت به آن حساس هستند.
بينايي
كم رشدترين حس هنگام تولد حس بينايي است.
تيزي بينايي و ظرافت تشخيص بينايي در نوزادان محدود است.
نوزادان بعد از تولد اشياء را در فاصله‌ی 6 متري درك مي‌كنند، در حالي كه بزرگسالان در فاصله 183 متري قادر به این کارند. گرچه نوزادان نمي‌توانند خوب ببينند ولي براي يافتن ديدني‌هاي جالب و رديابي اشياء متحرك محيط‌شان را فعالانه كاوش مي‌كنند. حركات چشم آن‌ها آهسته و بي‌دقت است.
سازگاري يا واحد خانواده‌ی جديد
زماني كه نوزاد وارد خانواده مي‌شود، همراه خود تغييرات عميقي مي‌آورد.
مادر بايد بعد از زايمان بهبود يابد و با تغييرات هورموني عظيم در بدنش سازگار شود.
پدر نيز بايد در حالي كه در بهبود مادر به او كمك مي‌كند، در اين گروه سه نفره سهمي داشته باشد، گاهي او ممكن است در مورد اين بچه كه همواره مورد توجه همسرش است، دچار ترديد شود.
خواهر و برادرها خصوصاً آن‌هايي كه كوچك هستند به طور محسوسي احساس طرد شدن مي‌كنند و دچار خشم يا حسادت مي‌شوند. اين سازگاري مدتي طول مي‌كشد. اگر زن و شوهر سعي كنند از نيازهاي هم حمايت كنند روابط خانوادگي و مراقبت منظم از بچه، بعد از چند ماه به سرانجام مي‌رسد ولي بايد اعتراف كرد: «تا زماني كه كوكان وابسته به والدين هستند، والدين مشغوليت ذهني در مورد آن‌ها خواهند داشت و اين شايد به آن‌ها اجازه‌ی لذت از جنبه‌هاي ديگر زندگي ندهد.»
تعدادي از بازتاب‌هاي نوزاد
پلك زدن، پس كشيدن، مكيدن، چنگ زدن، گام برداري و ...
حالت‌هاي نوزاد
خواب
نوزادان به‌طور متوسط 16 تا 18 ساعت مي‌خوابند.
البته در اين ريتم روزانه تفاوت‌هاي فردي ديده مي‌شود. تعدادي از نوزادان مدت طولاني مي‌خوابند و انرژي والدين خود را كه خوب استراحت كرده‌اند، براي مراقبت با عاطفه و پذيرا افزايش مي‌دهند.
نوزاداني كه خوب نمي‌خوابند و زياد گريه مي‌كنند، والدين كمتر احساس شايستگي مي‌كنند.
كودكان بيشتر اوقات در خواب REM(خواب با حركات سريع چشم) هستند. در اين خواب امواج الكتريكي مغز شبيه بيداري است. فشار خون، ضربان قلب و تنفس ناموزون هستند و حركات جزئي بدن روي مي‌دهند. نوزادان نياز خاصي، به تحريك خواب REMدارند؛زيرا مغز آن‌ها نياز به تحريك دارد. خوابREMنوزادان از سلامت چشم حفاظت مي‌كند با حركات چشم. چشم كاملاً اكسيژن‌دار مي‌شود.
گريه
اولين شيوه‌اي كه نوزاد به كمك آن ارتباط برقرار مي‌كند، گريه است.
علت گريه متفاوت است، اغلب گرسنگي، پاسخ به تغيرات دما، صداي ناگهاني يا محرك دردناك است. راه‌هايي براي آرام كردن نوزاد گريان وجود دارد. گريه‌ی كودكاني كه داراي آسيب مغزي هستند، بسيار گوش خراش است.
- بچه را بلند كنيد روي شانه قرار دهيد و تكان نخوريد و راه برويد.
- بدن بچه را ماساژ بدهيد.
- بچه را قنداق كنيد.
- بچه را با كالسكه بيرون برده يا درگهواره تكان دهيد.
- به آرامي با او صحبت كنيد يا آوازهاي موزن بخوانيد.
- اگر اين روش‌ها كارساز نبودند اجازه دهيد بچه براي مدت كوتاهي گريه كند.
سال اول زندگي
- رشد جسماني
- رشد بدن
- تغييرات در اندازه‌ی بدن و تركيب عضله و چربي
- تغييرات در تناسب بدن
- رشد مغز
- رشد قشر مخ
- خواب
- رشد ادراكي (شنوايي، بينايي، ادراك عمق)
- رشد شناختي در يك سالگي
- مرحله‌ی حسي حركتي (واكنش‌هاي چرخشي)
«رشد جسماني در نوباوگي و نوپايي»
تغييرات در اندازه‌ی بدن و تركيب عضله –چربي
در پايان سال اول قد نوباوه 50 درصد بيشتر از زمان تولد است و در 2 سالگي 75 درصد بیشتر مي‌شود. وزن : در 5 ماهگي دو برابر وزن هنگام تولد است. در يک سالگي 3 برابر و در دو سالگي 4 برابر مي‌شود. افزايش اوليه‌ی چربي در 9 ماهگي به اوج خود مي‌رسد و به بچه كمك مي‌كند دماي ثابت بدن را حفظ كند. در سال دوم وزن اغلب كم مي‌شود و روندی است كه تا اواسط كودكي ادامه مي‌يابد.
تفاوت‌هاي فرد و گروهي
مثل همه‌ی جنبه‌هاي رشد بين بچه‌ها تفاوت‌هايي در اندازه‌ی بدن و تركيب عضله –چربي وجود دارد. در نوباوگي دخترها اندكي كوتاه‌تر و سبك‌تر از پسرها هستند و نسبت چربي به عضله در آن‌ها بيشتر است. اين تفاوت‌هاي دو جنس در طول كودكي ادامه مي‌يابدو در نوجوانی به اوج خود مي‌رسد. كودكان همسن نيز از نظر آهنگ رشد جسماني با هم متفاوتند.
تغييرات در تناسب بدن
دوالگوي رشد در تغييرات تناسب بدن وجود دارد. الگوی سري –پايي نام دارد.
در دوره‌ی پيش از تولد سر از قسمت پايين بدن سريع‌تر رشد مي‌كند. هنگام تولد سر یک چهارم طول بدن و پاها یک سوم آن را تشكيل مي‌دهند. در دو سالگي سر یک پنجم و پاها نصف طول بدن را تشكيل مي‌دهند.
الگوي دوم گرايش مركزي –پيراموني است. در دوره‌ی رشد پيش از تولد ابتدا سر، سينه، بالاتنه و بعد دست‌ها و پاها رشد مي‌كند. در نوباوگي و كودكي دست‌ها و پاها بر رشد خود ادامه مي‌دهند.
رشد مغز
هنگام تولد مغز از هر ساختار جسماني ديگري به اندازه‌ی بزرگسالي آن نزديك‌تر است و در سرتاسر دوره نوباوگي و نوپايي با سرعت حيرت‌انگيزي به رشد خود ادامه مي‌دهد.
تغيير حالت‌هاي انگيختگي
رشد سريع مغز بدان معني است كه سازمان خواب و بيداري بين تولد تا 2 سالگي به مقدار زيادي تغيير مي‌كند بي‌قراري و گريه كاهش مي‌يابد. كل زمان خواب در 2 سال اول زياد كاهش نمي‌يابد و به 12 تا 13 ساعت مي‌رسد. دروه‌هاي كوتاه خواب و بيداري متراكم مي‌شوند. طول مدت خواب روزانه كاهش مي‌يابد و به 1 تا 2 ساعت در روز مي‌رسد.
تنوع فرهنگي در ترتيب خوابيدن نوباوگان
والدين آمريكايي جداسازي شبانه‌ی بچه از والدين را كاملاً طبيعي مي‌دانند و نوزاد اتاق مستقلي دارد. ولي همخوابي والد و نوزاد در سرتا سر جهان رايج است. بچه‌هاي ژاپني در طول نوباوگي و اوايل كودكي كنار مادر خود مي‌خوابند و تا نوجواني هم نزديك والد يا عضو ديگر خانواده مي‌خوابند. در گواتمالا هم‌خوابگي مادر و كودك فقط زماني قطع مي‌شود كه بچه‌ی ديگري متولد شود كه در اين صورت فرزند بزرگ‌تر در كنار پدر و يا در تخت ديگري در همان اتاق مي‌خوابد.
اين جوامع همخوابي مادر –كودك را براي ايجاد رابطه‌ی صميمانه‌ی والد و كودك مؤثر مي‌دانند. در آمريكا آماده كردن بچه براي رفتن به رختخواب تشريفات خاصي دارد و وقت زيادي صرف آن مي‌شود. در كل والدين آمريكايي بچه‌ها را براي استقلال تشويق و ترغيب مي‌كنند و به همين علت لازم مي‌دانند آن‌ها تنها بخوابند.
|
استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز است.
