سنجش خلاقيت عابدي

سوالات

1.     وقتی با مساله خیلی دشواری رو به رو می شوید، معمولا چه می کنید؟

الف : گریه می کنم، چون فکر نمی کنم بتوانم مساله را حل کنم.

ب: گریه نمی کنم، اما ناراحت می شوم.

ج: سعی می کنم راه مناسبی برای حل مساله بیابم.

2.     اگر سرگرم ساختن وسیله ای باشید و ناگهان دریابید که قطعه مهمی از آن را گم کرده اید، چه می کنید؟

الف : کار را متوقف می کنم.

ب: سعی می کنم قطعه گم شده را پیدا کنم و اگر نتوانم آن را پیدا کنم ، کار را متوقف می کنم.

ج: قطعه گم شده را پیدا می کنم و اگر نتوانم آن را پیدا کنم ، به جای آن قطعه دیگری می سازم.

3.     وقتی در مکانی عمومی هستید، آیا هرگز سعی می کنید حدس بزنید افرادی که دور از شما هستند، درباره چه چیزی بحث می کنند؟

الف: هرگز علاقه مند نیستم حدس بزنم دیگران درباره چه چیزی بحث می کنند.

ب: گاهی دوست دارم حدس بزنم دیگران درباره چه چیزی بحث می کنند.

ج: اغلب از حل مسائل دشوار لذت می برم.

4.     آیا از حل مسائل دشوار لذت می برید؟

الف: خیر، از حل مسائل دشوار لذت نمی برم.

ب: گاهی در آنچه گروه انجام می دهد، شرکت می کنم.

ج: در آنچه گروه انجام می دهد، شرکت می کنم.

5.     اگر عضو گروهی باشید که باید مساله ای را با همکاری حل کنند، چه می کنید؟

الف: خودم کاری نمی کنم و می گذارم دیگر اعضای گروه مساله را حل کنند.

ب: گاهی در آنچه گروه انجام می دهد شرکت می کنم.

ج: در آنچه گروه انجام می دهد، شرکت می کنم.

6.     وقتی با مساله تازه ای روبه رو می شوید، معمولا چه می کنید؟

الف: از فرد دیگری می خواهم آن را برایم حل کند.

ب: سعی می کنم با کمک فردی دیگر، آن را حل کنم.

ج: سعی می کنم اطلاعات بیشتری به دست آورم تا بتوانم خودم آن را حل کنم.

7.     اگر درگیر حل یک مساله یا مشکل ریاضی باشید، چه می کنید؟

الف: از معلم یا شخص دیگری می خواهم به من کمک کند.

ب: یک کتاب ریاضی مربوط به مساله را می خوانم.

ج: از منابعی که در دسترس دارم، استفاده می کنم.

8.     وقتی در گروهی برای حل مساله در یک گروه کار می کنید، اعضای گروه چگونه از نظرات مبتکرانه شما استقبال می کنند؟

الف: به ندرت از نظرات مبتکرانه من استقبال می کنند.

ب: گاهی از نظرات مبتکرانه من استقبال می کنند.

ج: اغلب از نظرات مبتکرانه من استقبال می کنند.

9.     وقتی با مشکل غیر عادی مواجه می شوید، معمولا آن را چگونه رفع می کنید؟

الف: اغلب از فرد دیگری کمک می گیرم.

ب: قبل از آن که از فرد دیگری کمک بگیرم ، مدت کوتاهی تلاش می کنم تا خودم آن را حل کنم.

ج: مدتی بسیار طولانی تلاش می کنم تا خودم آن را حل کنم.

10.آیا به نظر دیگران ، شما سئوالات مشکلی طرح می کنید؟

الف: خیر ، این طور فکر نمی کنم.

ب: گاهی این طور فکر می کنم.

ج: اغلب این طور فکر می کنم.

11.آیا معمولا دوست دارید به کارهای تازه دست بزنید؟

الف: معمولا به کارهای تازه دست نمی زنم.

ب: گاهی به کارهای تازه دست می زنم.

ج: اغلب به کارهای تازه دست می زنم.

12.وقتی با مساله پیچیده ای رو به رو می شوید، چه می کنید؟

الف: سعی می کنم خودرا درگیر حل آن نکنم.

ب: ممکن است زمان کوتاهی برای حل آن تلاش کنم .

ج: زمانی بسیار طولانی برای حل آن تللاش می کنم.

13.آیا از تجارب تازه لذت می برید؟

الف: از تجارب تازه لذت می برم.

ب: گاهی از تجارب تازه لذت می برم.

ج: از تجارب تازه لذت نمی برم.

14.وقتی در موقعیتی قرار می گیرید که از عهده آن بر نمی آیید، چقدر به دیگران متوسل می شوید؟

الف: اغلب به دیگران متوسل می شوم.

ب: گاهی به دیگران متوسل می شوم.

ج: معمولا ترجیح می دهم به خودم متکی باشم.

15.به آنچه مستقلا انجام می دهید ، چقدر اطمینان دارید؟

الف: به آنچه خودم مستقلا انجام می دهم، اطمینان زیادی ندارم.

ب: به آنچه خودم مستقلا انجام می دهم ، تا حدودی اطمینان دارم.

ج: به آنچه خودم مستقلا انجام می دهم ، اطمینان زیادی دارم.

16.آیا از انجام دادن آزمایش های علمی لذت می برید؟

الف: از انجام دادن آزمایش لذت نمی برم.

ب: از انجام دادن آزمایش تا حدودی لذت می برم.

ج: از انجام دادن آزمایش خیلی لذت می برم.

17.آیا هرگز در رویا فرو رفته اید؟

الف: خیر، من در رویا فرو نمی روم.

ب: اگر وقت داشته باشم، گاهی در رویا فرو می روم.

ج: اغلب اگر وقت داشته باشم ، در رویا فرو می روم.

18.در بیان مطالب خود با چه سهولتی از کلمات استفاده می کنید؟

الف: معمولا اشکال دارم.

ب: گاهی اشکال دارم.

ج: اغلب مطالبم را به خوبی بیان می کنم.

19.بیان شما تاچه اندازه خوب است؟

الف: مطالبم را به خوبی بیان نمی کنم.

ب: گاهی مطالبم را به خوبی بیان می کنم.

ج: اغلب مطالبم را به خوبی بیان می کنم.

20.نوشتن شما تاچه اندازه خوب است؟

الف: در نوشتن نظراتم، اشکال دارم.

ب: شاید بتوانم نظراتم را بنویسم.

ج: کاملا می توانم نظراتم را بنویسم.

21.اگر عده ای از افراد به نحوی غیر منتظره از شما بخواهند بیش از پنج دقیقه درباره موضوعی صحبت کنید، تا چه اندازه از عهده این کار برخواهید آمد؟

الف: از عهده اش بر نخواهم آمد، زیرا برای آن آمادگی ندارم.

ب: نهایت سعی خود را خواهم کرد تا از عهده آن برآیم.

ج: به خوبی از عهده آن برخواهم آمد.

22.برای توصیف یک مطلب یا موضوع فبا چه سهولتی به کلمات دست پیدا می کنید؟

الف: معمولا برایم این کار دشوار است .

ب: گاهی این کار برایم آسان است.

ج: اغلب این کار برایم اسان است.

23.آیا به شغلی علاقه دارید که مستلزم فراهم ساختن اندیشه های بسیار باشد؟

الف: علاقه مند نیستم.

ب: شاید علاقه مند باشم.

ج: اغلب این کار برایم اسان است.

24.برای بیان یک اندیشه ، با چه سهولتی به کلمات مترادف دست پیدا می کنید؟

الف :معمولا این کار برایم آسان است .

ب: ب: گاهی این کار برایم آسان است.

ج : اغلب این کار برایم اسان است.

25.اگر به ناچار در مسابقه ای شرکت کنید که در آن باید تا حد امکان کلمه های بسیاری را که با حرف "ج" شروع می شوند، بیان نمایید ، تا چه اندازه از عهده این کار بر می آیید؟

الف : چندان ازعهده این کار بر نمی آیم.

ب: تا اندازه ای از عهده این کار بر می آیم.

ج: در حد خیلی زیادی از عهده این کار بر می آیم.

26.اگر از شما خواسته شود در مسابقه ای شرکت کنید که در آن باید اسامی متعلق به یک طبقه معین از اشیاء و امور ، مانند غذاها یا گیاهان را نام ببرید، تا چه اندازه از عهده این کار برمی آیید؟

الف: چندان از عهده این کار بر نمی آیم.

ب: تا اندازه ای از عهده این کار بر می آیم.

ج: در حد خیلی زیادی از عهده این کار بر می آیم.

27.چند جمله می توانید بنویسید که همه آنها با کلمه " همه" شروع شود؟

الف: می توانم فقط چند جمله بنویسم.

ب: می توانم تعدادی جمله را بنویسم.

ج: می توانم تعداد زیادی جمله بنویسم.

28.آیا می توانید غیر از کاربرد معمولی اشیاء ، موارد استفاده ممکن دیگری را نیز برای آنها پیدا کنید؟

الف: این کار برایم خیلی دشوار است.

ب: شاید بتوانم چند مورد استفاده دیگر پیدا کنم.

ج: می توانم موارد استفاده بسیاری پیدا کنم.

29.نوشتن تعداد زیادی داستان تازه تا چه میزان برایتان آسان است؟

الف: این کار برایم دشوار است؟

ب: می توانم چند داستان بنویسم.

ج: می توانم داستانهای بسیاری بنویسم.

30.کدام یک از موارد زیر برایتان آسان ترین است؟

الف: حفظ یک شعر ده بیتی.

ب: تفسیر یک شعر ده بیتی.

ج: سرودن یک شعر ده بیتی.

31.اگر از شما خواسته شود تا درباره جامعه خود مقاله ای برای روزنامه بنویسید، ترجیح می دهید کدام یک از اقدامات زیر را انجام دهید؟

الف: آنچه را که پیش ازآن درباره جامعه هام نوشته ام ، خلاصه می کنم.

ب: برآن چه که پیش از این درباره جامعه ام نوشته ام ، اطلاعات دیگری می افزایم.

ج: پس از مطالعه مطالبی که پیش از آن درباره جامعه ام نوشته شده است ، به نوشتن مقاله خود اقدام می می کنم.

32.از کدام مورد زیر بیشترین لذت را می برید؟

الف: از مطالعه کتابهای معروف لذت می برم.

ب: از ارزیابی کتابهای معروف لذت می برم.

ج: از نوشتن کتابهای خودم لذت می برم.

33.آیا در طراحی اسباب بازیهای جدید برای کودکان ، موفق خواهید بود؟

الف: چندان موفق نخواهم بود.

ب: شاید بتوانم چند طرح را ارائه کنم.

ج: می توانم طرح های بسیاری را ارائه کنم.

34.اگر به جای معلم به کلاس کودکستانی بروید و طرح درس نداشته باشید، تا چه اندازه از عهده آن بر می آیید؟

الف: شکست خواهم خورد.

ب: مشکل خواهم داشت.

ج: موفق خواهم شد.

35.نوشتن مترادف های بسیار برای کلمه " سریع" چقدر برایتان آسان است؟

الف: این کار برایم خیلی دشوار است.

ب: این کار تا اندازه ای برایم دشوار است.

ج: تین کار برایم آسان است.

36.فرض کنیم همه راه های معمولی برای گرم کردن غذا را ، از دست داده ایم. در این صورت تهیه فهرستی طولانی از راه های دیگر برای گرم کردن غذا چقدر برایتان آسان است؟

الف: این کار برایم خیلی دشوار است؟

ب: این کا تا اندازه ای برایم دشوار است.

ج: این کار برایم آسان است.

37.اگر ناچار به ایراد سخنرانی باشید، تا چه اندازه از عهده آن بر می آیید؟

الف: به طور کامل از روی یادداشتهایم می خوانم.

ب: بیشتر از روی یادداشتهایم می خوانم.

ج: گاهی به یادداشتهایم نگاه می کنم.

38.اگر با گروهی از دوستانتان باشید و آنان از شما بخواهند درباره مطلب یا موضوعی که در آن تجربه دارید، یک ساعت صحبت کنید، در این موقعیت چکار می کنید؟

الف: سعی می کنم از صحبت کردن درباره آن ، خودداری کنم.

ب: می توانم فکر کنم و مطالبی بگویم.

ج: می توانم مدت طولانی درباره آن صحبت کنم.

39.آیا به شغلی علاقه مند هستید که مستلزم سرهم کردن داستان در مقابل شنوندگان باشد؟

الف: علاقه مند نیستم.

ب: تا حدودی علاقه مندهستم.

ج: علاقه مند هستم.

40.وقتی ناچار باشید با فردی که زبان فارسی را خوب بلد نیست، ارتباط برقرار کنید، یافتن راه های ساده تر برای بیان مطلب خود به فارسی ، تاچه اندازه برایتان آسان است؟

الف: معمولا این کار برایم دشوار است.

ب: گاهی این کار برایم آسان است.

ج: اغلب این کار برایم آسان است.

41.چقدر از ساختن چیزهای جدید لذت می برید؟

الف: معمولا از ساختن چیزهای جدید لذت می برم.

ب: گاهی از ساختن چیزهای جدید لذت می برم.

ج: اغلب از ساختن چیزهای جدید لذت می برم.

42.با افرادی که به سختی متقاعد می شوند، چگونه برخورد می کنید؟

الف: دریافتن دلایل متقاعد کننده اشکال دارم.

ب: سعی می کنم برای متقاعد کردن آنها دلایل مختلف بیابم.

ج: برای متقاعد کردن آنان دلایل بسیار می یابم.

43.وقتی می خواهید کار پیچیده ای را انجام دهید ، معمولا کدام روش را بر می گزینید؟

الف: روشی واحد بیابم.

ب: شاید بتوانم چند روش بیابم.

ج: می توانم روشهای متنوعی بیابم.

44. چه نوع کاری را بیشتر دوست دارید؟

الف: کاری که تقریبا همه مراحل آن از پیش مشخص و معین شده باشد.

ب: کاری که بخشی از آن مشخص شده و بخشی از آن نیازمند به ابتکار باشد.

ج: کاری را که بیشتر مراحل آن نیازمند ابتکار باشد.

45.آیا توضیح دلایل رفتار پیچیده مانند رفتار یک کودک بهنجار، برای شما دشوار است؟

الف: توضیح رفتار پیچیده برای من خیلی دشوار است.

ب: می توانم توضیحات کلی ارائه دهم.

ج: می توانم توضیحات جزیی ارائه دهم.

46.اگر به یک گردهمایی دعوت شوید تا مسائل جامعه خود را مورد بحث قرار دهید، تهیه فهرستی طولانی از مسائل آن چقدر برایتان دشوار است؟

الف: خیلی دشوار است.

ب: تا حدی دشوار است.

ج: چندان هم دشوار نیست.

47.اگر از شما دعوت شود تا جهت دریافت کمک مالی به انجمن شهر بروید و پیشنهادهایی ارائه دهید ، تا چه اندازه از عهده این کار بر می آیید؟

الف: ارائه پیشنهادهایی فراتر از آنچه شورای شهر قبلا در نظر گرفته است ، برایم دشوار است.

ب: می توانم تعداد اندکی پیشنها فراتر از آنچه قبلا شورای شهر در نظر گرفته است ، ارائه دهم.

ج: می توان پیشنهادهای زیادی فراتر از آنچه قبلا شورای شهر در نظر گرفته است ، ارائه دهم.

48.آیا می توانید به یک معلم کلاس اول کمک کنید تا راه های گوناگون بسیاری برای آموزش اعداد بیابید، به طوری که دانش آموزان به فراگیری اعداد علاقه مند شوند؟

الف: خیر نمی توانم این کار را انجام دهم.

ب: شاید بتوانم چند راه معدود ارائه دهم.

ج: بله می توانم راه های گوناگون بسیار ارائه دهم.

49.کمک فکری به مدرسه برای ایجاد امکانات ورزشی و سرگرمی، چقدر برای شما آسان است؟

الف: خیلی دشوار است.

ب: می توانم راه های معدود ارائه دهم.

ج: بله می توانم راههای گوناگون بسیاری ارائه دهم.

50.وقتی حادثه غیر عادلانه برای شما رخ دهد، آیا سعی می کنید به عوامل مختلفی که احتمالا در آن دخالت داشته اید پی ببرید؟

الف: سعی نمی کنم.

ب: گاهی سعی می کنم.

ج: معمولا سعی می کنم.

51.وقتی حادثه عجیبی رخ می دهد، معمولا چه می کنید؟

الف: به آن توجه نمی کنم.

ب: به جستجوی برخی علل اصلی آن می پردازم.

ج: به جستجوی همه علل ممکن می پردازم.

52.وقتی به چیزی علاقه مند می شوید، چقدر به جزئیات آن توجه می کنید؟

الف : زیاد به جزئیات توجه نمی کنم.

ب: به جزئیات کلی آن توجه می کنم.

ج: به همه جزئیات آن توجه می کنم.

53.وقتی به یک آواز گوش می کنید، چقدر به محتوای آن توجه می کنید؟

الف: هرگز توجه نمی کنم.

ب: گاهی توجه می کنم.

ج: خیلی توجه می کنم.

54.وقتی به یک اثر هنری نگاه می کنید، آیا به آنچه هنرمند سعی دارد بگوید ، توجه می کنید؟

الف: من به آنچه هنرمند سعی دارد بگوید ، نمی اندیشم.

ب: گاهی اوقات به آنچه که هنرمند سعی دارد بگوید ، می اندیشم.

ج: اغلب به آنچه که هنرمند سعی دارد بگوید ، می اندیشم.

55.وقتی یک نمایش بدون کلام (پانتومیم) تماشا می کنید، چه واکنشی نشان می دهید؟

الف: فقط برای لذت بردن تماشا می کنم.

ب: آن را تماشا می کنم و سعی می کنم پیام عمومی آن را درک کنم.

ج: آن را تماشا می کنم و سعی می کنم همه پیام های آن را درک کنم.

56.پس از تماشای فیلیم که شما را تحت تاثیر قرار داده است ، معمولا چه می کنید؟

الف: به کار بعدی خود می پردازم.

ب: شاید درباره یک جنبه از فیلم، با دیگران صحبت کنم.

ج: درباره جنبه های فیلم فکر می کنم و درباره آنها با دیگران ، صحبت می کنم.

57.وقتی نامه ای می نویسید ، معمولا چه مطالبی در آن می گنجانید؟

الف: درباره مطلبی می نویسم که دیگران به دانستن آن نیازمندند.

ب: درباره مهمترین حوادث می نویسم.

ج : درباره جزئیات زندگی خودم می نویسم.

58.وقتی کتابی می خوانید، ایا آنچه را که می خوانید در ذهن خود مجسم می کنید؟

الف: آن چه را می خوانم در ذهن خود مجسم نمی کنم.

ب: آنچه را می خوانم گاهی در ذهن مجسم می کنم.

ج: همه آنچه را که می خوانم ، مجسم می کنم.

59.در آنچه انجام می دهید ، از چه مقدار پیچیدگی لذت می برید؟

الف: از انجام دادن امور ساده و سر راست لذت می برم.

ب: از انجام دادن امور تا حدودی پیچیده ، لذت می برم.

ج: از انجام دادن امور بسیار پیچیده ، لذت می برم.

60. چقدر به جزئیات کاری که انجام می دهید، می پردازید؟

الف: به ندرت به جزئیات می پردازم.

ب: گاهی به جزئیات می پردازم.

ج: اغلب به جزئیات می پردازم.

مباني نظري تست

مهارت و توانايي براي ابداع چيزهاي تازه و بديع را خلاقيت گويند . خلاقيت به عنوان فرايند سه گانه يا سومين فرايند، تركيب موزوني از فرايندهاي اوليه و ثانويه است كه در آن، موضوعات متعلق بهنهاد، از طرف خود مورد بررسي و استفاده قرار مي گيرد . در مطالعه خلاقيت رويكردهاي متفاوتي وجود دارد . يكي از اين رويكردها، رابطه بين خلاقيت و هوش است كه به عنوان مركز اصلي روانشناسي، شناخته مي شود ( گيلفورد، 1954 ).

در تعريف ديگر، خلاقيت را به عنوان استعدادي كه به طور بالقوه در هر فرد يا هر سن و سال وجود دارد، در نظر گرفته اند. اين گرايش طبيعي كه رابطه تنگاتنگي نيز با محيط خود دارد، براي رسيدن به مرحله تحقق، نياز به شرايط مساعد دارد.

مورگان و همكاران( 1984 )، تفكر خلاق را نوعي از تفكر مي دانند كه در اين تفكر، اطلاعات به دست آمده از محيط و نمادهاي ذخيره شده در حافظه درازمدت را براي حل كردن مسايل، مورد استفاده قرار مي دهيم ( افروز، كامكاري، 1387 ).

هورلاك، خلاقيت را شكلي كنترل شده از تخيل مي داند كه منجر به نوعي ابداع و نوآوري مي شود. مدنيك، خلاقيت را اين گونه تعريف مي كند : ( سازمان دادن به عناصر هم خانواده، به صورت تركيب هاي جديدي كه به خواستهاي خاص پاسخ مي دهند، يا اين كه به گونه اي مفيد هستند ).

گانيه، در طبقه بندي خود از انواع يادگيري، بالاترين سطح يادگيري را حل مسئله مي داند و معتقد است كه آفرينندگي، نوع ويژه اي از حل مسئله است ( سيف، 1380 ).

گيلفورد( 1962 )، در بيان نظريه ساختار ذهني كه وي ارايه داده است مي گويد ؛ ( ويژگي مهم تفكر خلاقانه، واگرايي آن است ). او به طور كلي، شيوه تفكر آدميان را به دو دسته ( واگرا ) و ( همگرا )، تقسيم كرده است . در نظريه گيلفورد، هم تفكر واگرا و هم تفكر همگرا در ساختار ذهني نقش اساسي دارند، اما تفاوت آن ها در اين است كه در تفكر همگرا، نتيجه تفكر از قبل معلوم است، يعني هميشه يك جواب ( درست ) يا ( غلط ) وجود دارد ؛ ولي در تفكر واگرا، جواب قطعي وجود ندارد و تعداد زيادي جواب موجود است كه از نظر منطقي، ممكن است هر يك از اين جواب ها، درست باشد. گيلفورد در نظريه خود، تفكر واگرا را با سه ويژگي انعطاف پذيري يا نرمش، اصالت و سيالي، مشخص كرده است و براي اندازه گيري هر يك از آن ها، تستي ساخته است ( سيف، 1380 ).

خلاقيت، زيباترين و شگفت انگيزترين خصيصه انسان است. نگاهِ متفاوت به مسئله و رسيدن به يك راه حل جديد، در ذهن فرد خلاق اتفاق مي افتد و حاصل خلاقيت تعبير مي شود. خلاقيت فرايندي است كه در ذهن فرد خلاق اتفاق مي افتد و حاصل آن، شكل گرفتن يك انديشه جديد يا يك راه حل ابتكاري است. در عصر حاضر، اهميت خلاقيت و نقش زيربنايي آن در كليه مسايل زندگي، براي همگان آشكار گشته است. لازمه هرگونه تحول، پويايي و حركت، خلاقيت است. بنابراين، اغراق نيست اگر گفته شود كه انسان در كليه پيشرفت ها، مديون تفكر خلاق است .

ورنون، خلاقيت را چنين تعريف مي كند : ( خلاقيت، توانايي فرد براي توليد انديشه ها، نظريه ها، بينش ها يا اشياي بديع و بازسازي مجدد در علوم و ساير زمينه هاست. از نظر متخصصان اصيل و از جنبه علمي، زيباشناسي، فن آوري و اجتماعي، خلاقيت باارزش محسوب مي شود ( افروز، كامكاري، 1387 ).

در تعريف ديگر آمده است كه خلاقيت عبارت است از به كارگيري توانايي هاي ذهني براي ايجاد يك فكر و مفهوم جديد. خلاقيت، پيدايي و توليد يك انديشه و فكر جديد است . به عبارت ديگر، خلاقيت اشاره به قدرت جديد و انديشه هاي نو دارد ). هر زمان كه افراد احساس نقص يا كمبودي را تجربه نمايند، دچار تنش مي شوند، دلشان مي خواهد كاري را انجام دهند تا تنش را برطرف سازند. در پي برطرف سازي اين تنش ها، فرضيه هايي را طرح مي نمايند و به مرحله كشف يا توليد مي رسند ( سيف، 1380 ).

معرفي تست و كاربرد آن

آزمون سنجش خلاقيت عابدي بر اساس آزمون تورنس تدوين شده است. جمال عابدي كوشيده است، براي اندازه گيري خلاقيت وسيله اي را تهيه كند كه ضمن دارا بودن اعتبار و روايي در حد قابل قبول، در زمان نسبتاً كوتاهي نيز اجرا و نمره گذاري شود. او در سال هاي 63 –1362 با تشويق و كمك گروهي از دانشجويان درس روانسنجي گروه روانشناسي دانشگاه تهران و بر پايه نظريه و تعريف تورنس از خلاقيت، يك تست 75 سؤالي ( چندگزينه اي ) براي اندازه گيري خلاقيت تهيه كرد . مواد اين تست در چهار طيف سيالي، ابتكار، انعطاف پذيري وبسط، قرار گرفت. تست خلاقيت عابدي در بهار سال 1363 روي يك گروه 650 نفري از دانش آموزان كلاس سوم راهنمايي در تهران، اجرا شد . علاوه بر اين تست، تست خلاقيت تورنس نيز روي يك گروه 200 نفري از همين دانش آموزان اجرا شد و از تست تورنس به عنوان شاخص روايي همزمان، استفاده شد. ضريب پايايي بخش هاي سيالي، ابتكار، انعطاف پذيري وبسط كه از طريق بازآزمايي به دست آمد، به ترتيب، 85/0، 82/0، 84/0،‌ و 80/0 بود. ضريب همبستگي بين نمره كل آزمون تورنس و نمره كل تست جمال عابدي ( آزمون سنجش خلاقيت )، معادل 64/0 به دست آمد ( ميرزايي، 1382 ).

در سال 1986، عابدي در دانشگاه كاليفرنيا ( در لوس آنجلس ) با كمك يكي از دانشجويان خود، مواد اين آزمون را از نو ساخت. آزمون ساخته شده، بارها مورد تجديد نظر قرار گرفت. پس از گذشت سه سال از شروع اين فعاليت، فرم اوليه اين آزمون تهيه گرديد و براي ارزشيابي، به تمام استادان دانشگاه علوم تربيتي كاليفرنيا، فرستاده شد. فرم نيمه نهايي از تست بر اساس اظهار نظر گروه استادان ساخته شد. اين فرم توسط يكي از استادان دانشگاه دوستو به اسپانيا برده شد، به زبان اسپانيولي ترجمه گرديد و كتابچه اي نيز براي پژوهش درباره روايي و اعتبار اين تست در دانشگاه دوستو، تهيه شد. در اين كتابچه، تست سنجش خلاقيت ساخته شده در دانشگاه دوستو، چاپ شد. به علاوه، در اين كتابچه، محل هايي براي درج نمره هاي تحصيلي و بخشي نيز براي درج رتبه خلاقيت داده شده توسط آموزگاران، در نظر گرفته شده بود. يك گروه دوهزار و پانصد نفري از دانش آموزان كلاس هاي هشتم و نهم مدارس باسك در اسپانيا، براي اين پژوهش انتخاب شدند و اين آزمون ها روي آن ها اجرا شد. داده هاي اين پژوهش كه شامل نمره هاي تست ها، نمره هاي تحصيلي دانش آموزان، سوابق فردي دانش آموزان و ارزشيابي آموزگاران بود، روي يك ديسك كامپيوتري ضبط و براي عابدي فرستاده شد.

اعتبار و روايي تست

در ابتدا، اعتبار تست سنجش خلاقيت بررسي شد. براي اين كار از روش ضريب همساني دروني و آلفاي كرونباخ استفاده گرديد. اين ضريب براي بخش هاي سيالي، ابتكار، انعطاف پذيري و بسط به ترتيب 75/0، 67/0، 61/0 و 61/0 بود. در مرحله بعد و با استفاده از روش مؤلفه هاي اصلي، ميزان هماهنگي مواد تست در هر بخش محاسبه شد. مواد تست در هر چهار بخش، همبستگي نسبتاً بالايي ( بين 55/0 تا 85/0 ) با نخستين متغير نهفته داشتند. در هر يك از اين بخش ها، عامل يا متغير نهفته اول بين 50 تا 60 درصد از واريانس كل سؤال ها را تبيين مي كرد كه اين نشانگر هماهنگي دروني و روايي سازه آزمون است.

براي بررسي روايي تست سنجش خلاقيت، دو روش كاملاً متفاوت به كار رفت. در ابتدا از روش كلاسيك همبستگي گشتاوري بين اين آزمون و آزمون هاي ملاك استفاده شد و بعد، روش نسبتاً جديد تحليل عامل تأييدي، به كار گرفته شد.

بين نمره هاي بخش هاي چهارگانه تست سنجش خلاقيت، نمره هاي بخش هاي چهارگانه تست تورنس، نمره هاي بخش هاي چهارگانه آزمون دانشگاه دوستو، نمره هاي آموزگاران و نمره هاي درس، ضريب همبستگي گشتاوري محاسبه شد. ضرايب همبستگي بين نمره هاي چهارگانه آزمون سنجش خلاقيت و نمره هاي درسي، همگي در حد 01/0 ( از نظر آماري ) معني دار بود و بين حداقل 21/0 ( بين نمره رياضيات و نمره بخش ابتكار ) و حداكثر 54/0 ( بين نمره رياضي و نمره انعطاف پذيري ) در نوسان بود.

ضرايب همبستگي بين نمره هاي بخش هاي تست جديد خلاقيت و نمره هاي بخش هاي تست هاي ديگر خلاقيت، در حد 01/0 آماري معني دار بود. اين ضرايب، همبستگي بين 549/0 ( همبستگي بخش هاي سيالي آزمون سنجش خلاقيت و بخش سيالي آزمون دانشگاه دوستو ) تا 199/0 ( همبستگي بخش هاي بين بخش انعطاف پذيري آزمون دانشگاه دوستو و بخش ابتكار آزمون سنجش خلاقيت ) در نوسان بود. يافته هاي اين پژوهش به روشني اعتبار آزمون جديد سنجش خلاقيت را نشان مي دهد.

از روش هاي تحليل عامل تأييدي، به چند منظور استفاده شد. ابتدا براي اين كه مشخص شود كه مواد اين تست در هر كدام از بخش هاي چهارگانه، به راستي به آن بخش ها تعلق دارد. از طرفي، هم شاخص ميزان انطباق و هم شاخص تعديل شده ميزان انطباق در همه بخش ها، به يك نزديك بود. از طرف ديگر، شاخص ميزان مجذورات مازاد در همه بخش ها به صفر نزديك بود. همچنين، ميزان مجذور كاي كه شاخص تعيين برازندگي مواد آزمون بود، در هيچ يك از بخش ها از نظر آماري معني دار نبود. وزن هاي عملي مواد آزمون در هر بخش با نخستين متغير نهفته، در حد بسيار بالايي بود ( مساوي يا بزرگتر از 65/0 ). اين يافته ها، همگي و به طور هماهنگ، حكايت از برازندگي مواد تست در هر بخش مي كند.

نتايج تحليل عامل تأييدي نشان مي دهد كه تست تورنس، تست دانشگاه دوستو، تست سنجش خلاقيت و نمره هاي آموزگاران به خلاقيت دانش آموزان، يك سازه واحد، يعني خلاقيت را مي سنجند. به عبارت ديگر، نتايج حاصل از كاربرد روش تحليل عامل تأييدي نشان مي دهد كه تست سنجش خلاقيت از روايي همزمان قابل قبولي برخوردار است. با اين حال، مؤلف اين تست همچنان در حال ايجاد تغييرات بنيادي ديگر در مواد اين آزمون است و همچنين، قرار است اين آزمون در ژاپن، چين و احتمالاً در اندونزي، اجرا شود. مسلماً يافته هاي اين پژوهش ها در تغيير و اصلاح مواد اين تست نيز، به كار گرفته خواهد شد.

نتايج مطالعات ديگر در خصوص تعيين ضريب روايي و اعتبار، حاكي از تأييد ميزان روايي و اعتبار تست سنجش خلاقيت عابدي است. براي نمونه، امامي پور ( 1380 ) به منظور بررسي روايي همزمان، فرم Bتست خلاقيت تصويري تورنس و تست سنجش خلاقيت را روي 441 دانش آموز اجرا كرد. همبستگي بين نمره هاي كل تست سنجش خلاقيت عابدي و نمره هاي كل آزمون خلاقيت تصويري تورنس، برابر با 26/0 به دست آمد كه در سطح 01/0 معني دار بود.

ارجمند با اجراي تست سنجش خلاقيت عابدي روي يك گروه 40 نفري، ضريب همبستگي 912/0 بين نمره هاي دو نيمه آزمون را به دست آورد كه حاكي از پايايي قوي اين آزمون است. همچنين، مؤلفان با اجراي اين آزمون روي يك نمونه 35 نفري از دانش آموزان پايه سوم راهنمايي و با استفاده از روش آلفاي كرونباخ براي كل آزمون و چهار بخش ابتكار، سيالي، انعطاف پذيري و بسط، به ترتيب ضريب هاي 854/0، 768/0، 597/0 و 630/0 را به دست آورند.