سبک های دفاعی                             

پرسشنامه حاضر در برگیرنده عبارت هایی در مورد نگرش شخصی شماست، بدین خاطر پاسخ های درست و غلط در آن وجود ندارد. لطفا میزان موافقت خود را با جمله های زیر با انتخاب یکی از گزینه های مقیاس زیر مشخص نمایید.

کاملا مخالفم =1 ...2 ... 3 ...4 ... 5 ... 6.... 7 ... 8  ... 9= کاملا موافقم

1. من از کمک کردن به دیگران احساس رضایت می کنم و اگر این فرصت از دست برود غمگین می شوم.

2. قادرم تا پیدا شدن فرصتی مناسب برای حل یک مشکل، آن را از ذهنم بیرون کنم.

3. از طریق انجام کاری سازنده و خلاق مثل نقاشی یا ساختن وسائل چوبی با اضطرابم کنار می آیم.

4. قادرم برای هر آن چه که انجام می دهم دلایل خوبی پیدا کنم.

5. تقریبا به سادگی قادرم خودم را بخندانم.

6. مردم تمایل دارند با من بد رفتاری کنند.

7. اگر کسی به من حمله کند یا مرا فریب دهد و پولم را سرقت کندترجیح می دهم به او کمک شود تا این که تنبیه گردد.

8. مردم می گویند که من واقعیت های ناخوشایند را نادیده می گیرم، گویی که اصلا وجود نداشته اند.

9. من با خطرات به گونه ای برخورد می کنم که گویی سوپر من هستم.

10.به خاطر این که می توانم افراد را سرجایشان بنشانم ( روی آن ها را کم کنم) به خودم می بالم.

11.اغلب وقتی چیزی مرا آزار می دهدبه طور تکانه ای و غریزی ، بدون فکر عمل می کنم.

12.وقتی اوضاع برایم خوب پیش نمی رود از نظر جسمانی بیمار می شوم و احساس کسالت می کنم.

13.من شخصی بازدارنده هستم ( در برابر دیگران خودم را بیش از حد کنترل می کنم.).

14.من از رویاهایم ( خیال پردازی هایم) بیش از زندگی واقعی ام لذت می برم.

15.من دارای استعدادهای خاصی هستم که به من اجازه می دهد زندگی بی دردسری داشته باشم.

16.وقتی که اوضاع بر وفق مرادم پیش نمی رود همیشه دلایل مشخصی وجود دارد.

17.آن چه در خیال پردازی هایم انجام می دهم ، بیش از کاری است که در زندگی واقعیم انجام می دهم.

18.من از هیچ چیز نمی ترسم.

19.گاهی فکر می کنم که فرشته ام و گاهی نیز تصور می کنم که شیطان هستم.

20.احساس صدمه یا آسیب مرا آشکارا پرخاشگر می کند.

21.من همیشه احساس می کنم که یک آشنا ، شبیه به یک فرشته نجات ، نگهبان من است.

22.تا جایی که می دانم مردم یا خوب هستند یا بد.

23.اگر رئیسم از من عیبجویی کند ممکن است درکارم اشتباهی مرتکب شوم یا کارم را خیلی کند انجام دهم تا عیبجوییش را تلافی کنم.

24.من کسی را می شناسم که کاملا صادق و درست کار است و می تواند هرکاری را انجام دهد.

25.اگر احساساتم مزاحم کارم شوند می نوانم آنها را نادیده بگیرم ( بر روی آنها سرپوش بگذارم).

26.من معمولا می توانم جنبه های مفرح و خنده دار یک وضعیت ناگوار و دردناک را ببینم ( در کنار چیزهای دردناک می توانم جنبه های جالبی را نیز دریابم).

27.وقتی مجبورم کاری را که دوست ندارم انجام دهم ، سردرد می گیرم.

28.من آغلب با افرادی که حقشان است از دستشان عصبانی باشم ، خیلی خوب رفتار می کنم.

29.دنیا با من سرناسازگاری ندارد.

30.هرگاه قرار است با مشکلی مواجه شوم سعی می کنم راجع به ابعاد ( کم و کیف) آن فکر کنم و راه های مقابله با ان را بیابم.

31.پزشکان هرگز نمی فهمند که ناراحتی من چیست.

32.هرجایی که از حقم دفاع می کنم ، به خاطر رک بودنم از دیگران عذر خواهی می کنم.

33.وقتی که افسرده یا مضطرب هستم با غذا خوردن حالم بهتر می شود.

34.اغلب به من گفته می شود که احساساتم را نشان نمی دهم.

35.اگر بتوانم از قبل پیش بینی کنم چه چیزی ناراحتم می کند، بهتر می توانم با آن کنار بیایم.

36.هر چه هم شکایت و یا گله کنم فرقی نمی کند چون هرگز پاسخ رضایت بخشی دریافت نمی کنم.

37.در موقعیتهایی که تکان دهنده به نظر می رسند، اغلب هیچ احساسی ندارم.

38.برای رهایی از افسردگی و اضطراب به طور افراطی به وضایف و کارهای محوله ام متوسل می شوم.

39.در شرایط بحرانی علاقه مندم با کسانی دوست شوم که مشکلات یا نیازهایی شبیه من داشته باشند.

40.اگر افکار خصمانه ای داشته باشم احساس می کنم لازم است کاری برای جبران آن انجام دهم .

پرسشنامه سبك هاي دفاعي ( DSQ) رفتار دفاعي را به وسيله ارزيابي تجربي مشتقات هشيار مكانيزم هاي دفاعي در زندگي روزمره مورد سنجش قرار مي دهد ( سن مارتيني و همكاران ،‌2004 ) .

اين پرسشنامه بر اساس الگوي سلسله مراتبي دفاع ها ساخته شده است . DSQنخستين بار توسط باند و همكارانش به منظور بررسي مكانيزم هاي دفاعي در افراد بهنجار و بيمار در سال 1983 تدوين گرديد كه 88 ماده را در بر مي گرفت و 24 مكانيزم را وارسي مي نمود ( اندروز و همكاران 1993 ؛ موريس و مر كلباچ ،‌ 1996 ؛ هاياشي و همكاران ،‌2004 ) . باند و همكارانش با استفاده از روش هاي تحليل عاملي 4 سبك دفاعي را در سطح مكانيزم هاي دفاعي مشخص كردند كه اين 4 سبك عبارتند از :

1.      سبك سازش نايافته

2.      سبك تحريك تصوير ذهني

3.      سبك خود –قرباني

4.      سبك سازش يافته ( سن مارتيني و همكاران ، 2004 ) .

آن ها پس از تدوين اين ابزار رابطه بين سبك هاي دفاعي 4 گروه از اختلالات رواني ( روان گستر ، اختلالات عاطفي ، اختلالات اضطرابي و ساير اختلالات ) را بررسي كردند . گروهي از افراد بهنجار نيز به همراه اين بيماران مورد مطالعه قرار گرفتند . نتايج مطالعات در تفكيك گروه هاي تحقيق از يكديگر و نيز تفكيك افراد بهنجار و بيمار بر اساس سبك هاي دفاعي چندان رضايت بخش نبود . از آن رو آندروز و همكاران در 1989 با توجه به طبقه بندي DSM III-Rو تعاريف ارايه شده در مورد مكانيزم هاي دفاعي ، DSQرا مورد تجديد نظر قرار دادند و در نهايت DSQ-72را ساختند . اين نسخه جديد 72 سؤالي 20 مكانيزم هاي دفاعي را در سه سطح رشديافته ، روان آزرده ، و رشد نايافته مورد ارزيابي قرار مي داد . نتايج به كارگيري اين پرسشنامه حاكي از قدرت و نيرومندي آن در تفكيك گروه هاي مورد مطالعه بود . با يان وجود ضعف هايي از جمله نابرابري ماده هاي مربوط به عامل ها ، نابرابري سؤال هايي كه هر مكانيزم را بررسي مي نمود و شباهت پاره اي از ماده ها به نشانه هاي اختلال رواني در آن مشهود بود ( به نقل از حيدري نسب ، 1385 ) .

با توجه به مشكلات DSQ-72نسخه جديد ديگري ( DSQ-40) توسط آندروز و همكاران در سال 1993 تدوين گرديد كه شامل 40 سؤال بود و 20 مكانيزم دفاعي را در سه سطح رشديافته ، روان آزرده ، و رشد نايافته مورد ارزيابي قرار مي داد . (آندروز و همكاران ، 1993 ، سينا و واتسون ، 2004 ) .

مكانيزم هاي دفاعي رشد يافته عبارتند از : والايش ،‌ پيشاپيش نگري ، شوخ طبعي و فرونشاني .

مكانيزم هاي دفاعي رشدنايافته عبارتند از : دليل تراشي ، فرافكني ، انكار ، همه كارتواني ، ناارزنده سازي ،‌گذار به عمل ، بدني سازي ، خيال پردازي اوتيستيك ، لايه سازي ، پرخاشگري منفعلانه ، جابجايي و مجزا سازي .

مكانيزم هاي دفاعي روان آزرده عبارتند از : ديگر دوستي كاذب ، تشكل واكنشي ، عقلاني سازي و ابطال .

اعتبار و روايي

اندروز و همكاران براي اصلاح پرسشنامه قبلي ملاك هاي متعددي را براي ارزيابي روايي سازه و روايي ملاك و اعتبار هر ماده در نظر گرفتند . اين نسخه جديد به مراتب از كيفيت روان سنجي بهتري نسبت به نسخه هاي قبلي برخوردار بود .

DSQ-40در كشورهايي چون ژاپن ، فرانسه ، برزيل ،‌ پرتقال و ايران مورد ارزيابي قرار گرفته است . نتايج مطالعات در ژاپن نشان داد كه اين ابزار داراي روايي همزمان با پرسشنامه شخصيت مادزلي ( MPI) است و با وجود آن كه ترديدهايي در ساختار عاملي آن وجود دارد ، داراي اعتبار بازآزمايي مطلوبي است . به طور كلي اين ابزار در ژاپن جهت بررسي تحول و عملكرد ( من ) از طريق سبك هاي دفاعي مفيد ارزيابي شد ( هاياشي ،‌ مياكه و ميناكاوا ، 2004 ) . در فرانسه ،‌ برزيل و پرتقال نيز مشخص شد نسخه فرانسوي و برزيلي –پرتقالي DSQ-40تركيب روان سنجي مشابهي با مقياس اصلي دارد و اين پرسشنامه ابزار مفيد و سودمندي به شمار رفته و از روايي و اعتبار مطلوبي برخوردار است ( بونساك ،‌دسپلند ،‌اسپگ نولي ، 1998 ؛ بلايا و همكاران ،‌ 2004 ) ، به علاوه DSQدر مقايسه با ( مقياس عملكرد دفاعي DSM IV) بدون نياز به آموزش خاصي ، راهي مقرون به صرفه و آسان براي ارزيابي سبك هاي دفاعي جمعيت روان آزرده مي باشد ( بونساك و همكاران ، ‌1998 ) . با اين وجود پاره اي از پژوهش ها نشان داده اند كه بخش قابل توجهي از DSQ-40فاقد روايي صوري است ( چابرول و همكاران ،‌2005 ) .

پرسشنامه سبك هاي دفاعي ( DSQ-40) در ايران نيز توسط حيدري نسب ( 1385 ) مورد بررسي و هنجاريابي قرار گرفت . مراحل هنجاريابي به طور كلي بعد از برگردان پرسشنامه به زبان فارسي و رفع نواقص آن به لحاظ ادبي در دو بخش روايي و اعتبار پيگيري شد .براي بررسي روايي محتواي آن ، پرسشنامه به گروهي از متخصصان روان شناس ارائه و از آن ها خواسته شد ميزان ارتباط هر عبارت را با تعاريف مكانيزم هاي دفاعي بر گرفته از منابع معتبر در يك مقياس 5 درجه اي كه به سبك ليكرت تنظيم گرديده بود مشخص كنند . جهت بررسي روايي همزمان ، همبستگي مكانيزم ها با ويژگي هاي شخصيتي بر اساس پرسشنامه 5 عاملي شخصيتي نئو ( NEO-FFI) مورد مطالعه قرار گرفت . روايي سازه پرسشنامه نيز بر اساس محاسبه همبستگي هر ماده ( عبارت ) با مكانيزم و سبك مرتبط ، مورد ارزيابي قرار گرفت . بنابر يافته هاي مربوط به روايي ، مشخص شد پرسشنامه همانند نسخه اصلي از مطلوبي برخوردار است ( حيدري نسب ، 1385 ) .

اعتبار پرسشنامه سبك هاي دفاعي نيز از طريق روش بازآزمايي و نيز محاسبه آلفاي كرونباخ انجام شده است . ضريب اعتبار آلفا در گروه هاي مطالعه به تفكيك در دانش آموزان و دانشجويان و جنسيت گروه نمونه گيري و نيز سبك هاي دفاعي نشان داده شد . بالاترين آلفاي كلي در مردان دانشجو (‌ 81/0 ) و پايين ترين آلفاي كل در دختران دانش آموز ( 69/0 ) مشاهده شد . در سبك هاي دفاعي ، بالاترين آلفا مربوط به سبك رشدنايافته ( 72/0 ) و كمترين مربوط به سبك روان آزرده بود ( 50/0 ) . همچنين بالاترين ضريب بين دو نيمه به مردان دانشجو و كمترين آن به سبك روان آزرده مربوط مي شد . همه همبستگي هاي مربوط به دو بار اجراي پرسشنامه در گروه هاي مورد مطالعه در مقايسه با مقادير بحراني معنادار بودند . همچنين بشارت و همكاران ( 1380 ) ، ضريب آلفاي كرونباخ را براي هر يك از سبك هاي رشد يافته ، رشد نايافته و روان آزرده به ترتيب برابر 75/0 ، 73/0 و 74/0 و ضريب اعتبار بازآزمايي را با فاصله 4 هفته 82/0 گزارش كرده اند . بر اساس اين يافته ، مشخص گرديد پرسشنامه سبك هاي دفاعي در گروه هاي مورد مطالعه از اعتبار مناسبي برخوردار است .