یادگیری اساس رفتار آدمی است. بیشتر رفتارهای مردم، حاصل آن چیزی است که فرا گرفته­ اند. به طور کلی انسان با پدیده­ ی یادگیری می­ تواند رفتار اجتماعی، عاطفی، روانی، عقلانی و تا حدودی جسمانی خود را بهبود بخشد. چون وضع افراد از لحاظ خصوصیاتی که ذکر شد با هم متفاوت است. به همین­ جهت جریان یادگیری نیز در افراد مختلف است. علاوه بر این موقعیت یادگیری نیز در جریان یادگیری مؤثر است.

عوامل مؤثر در یادگیری و مطالعه

1-تعیین هدف:

یکی از مسائل مهم در امر یادگیری و مطالعه تعیین هدف است و چنان­چه در مطالعه هدف مشخص نباشد، سرعت یادگیری، یادآوری، حفظ و نگهداری مختل می­شود. هدفی که انتخاب می­کنید باید عاقلانه و قابل دسترسی باشد و برای رسیدن به اهداف خود باید حتماً تلاش کنید.

2- انگیزه و علاقه:

آن­ چه در یادگیری و مطالعه نقش بسیار مهمی دارد‏، علاقه و انگیزه است. انگیزه میل و رغبتی است که از درون شخصی برمی­خیزد و رفتار شخص را تحریک و آن را در جهتی مشخص هدایت می­ کند. زمانی که افراد با علاقه دنبال موضوع و مطلبی می­ روند، توجه و کوشش آن­ ها برای یادگرفتن مطلب چندین برابر می­ شود. اگر برای رفتن به دانشگاه، انگیزه­ ی کافی ندارید، سعی کنید با تحقیق بیشتر در مورد دانشگاه و رشته­ های دانشگاهی، این انگیزه و علاقه را در خود ایجاد کند.

مثلاً‏ٌ از خود سوأل کنیم چرا باید به دانشگاه بروم؟ و…از راه­ های دیگری که می­ توانید در خود ایجاد انگیزه کنید، این است که یادگیری­ ها و دیگر نقدهای خود را به منظور افزایش علاقه نسبت به موضوع مطالعه به دیگران هم بیاموزید. برای انجام این کار می ­توان از قدرت تصور و تخیل استفاده کرد. به عنوان مثال برای یادگیری بهتر شیمی، می­ توان اتم­ ها و مولکول­ها را در ذهن تجسم کرد.

۳ - توجه و ادراک:

یادگیری باید همراه با توجه و ادراک صورت گیرد. توجه یعنی متمرکز کردن حواس برای فهم مطالب یا موضوع یادگیری و ادراک فرآیند فعالی است که توسط آن تجربه­ی کنونی با گذشته ارتباط می­یابد و معنا پیدا می­کند.

۴ - زمینه‌ی معلومات قبلی، تمرین و تکرار:

برای یادگرفتن مطلب یا موضوعی، لازم است مقداری معلومات قبلی برای یادگیری فعلی وجود داشته باشد. یعنی توانایی­ ها، آموخته­ ها و تجارب قبلی هر فرد پایه و اساس یادگیری بعدی او را تشکیل می­ دهد. از طرفی لازم است مطالبی را که یاد می گیریم، در موقعیت های متعدد و اشکال مختلف تکرار کرده و به صورت ذهنی و عینی تمرین کنیم.

یادتان باشد که یادگیری فرآیند چندمرحله­ ای است که مدخل ورودی آن،حافظه ی کوتاه مدت است و برای برخورداری از یک یادگیری عمیق باید از قانون طلایی یادگیری که همان تکرار و تمرین مطالب آموخته شده است، کمک گرفت.
فراموشی، طبیعت ذهن آدمی است. ولی با استفاده از قانون طلایی یادگیری، می­ توانید آن را به حداقل برسانید.

5- اضطراب و حالت هیجانی:

شخصی که در اثر یک تجربه به هیجان می آید، دچار اضطراب می­ شود وتعادل روحی و روانی خود را از دست می­ دهد و حتی ممکن است درباره‌ی دلیل اصلی ناراحتی خود دچار گیجی و ابهام شود و به دنبال آن انگیزه‌ی اصلی خود را از دست داده و در یادگیری دچار اختلال شود.

6- پاداش و تنبیه:

پاداش و تنبیه از دیگر عوامل مؤثر در یادگیری است. یادگیرنده اگر در حین یادگیری مورد تشویق قرار گیرد، تقویت خواهد شد و یادگیری بهتر صورت می­ گیرد و اگر در یادگیری تنبیه شود، سرد می­ شود.

7- روش سرتاسری یا یک­پارچه:

برای این­ که یادگیری بهتر صورت گیرد، به­ جای این­ که قسمتی از موضوع یا مطلبی را یاد بگیریم، کل آن را یاد بگیریم. مطالبی که برای بار اول خوانده می­ شود، بهتر است در دفعه‌ی اول سریع و اجمالی خوانده شود، بدون توجه به جزییات و در دفعات بعدی به جزییات آن توجه شود. دانش ­آموزان موفق بر روی مطالب اساسی متن تمرکز می­ کنند و می توانند مطلب اصلی و جزیی را از هم متمایز کنند.

8- وجود مشکلات و مسایل عاطفی و روانی:

افرادی که مسایل و مشکلات عاطفی و روانی دارند، به علت توجه فراوان به مشکلات خود نمی­ توانند با دقت لازم به مسایل دیگر بپردازند و در نتیجه یادگیری آن ناقص می­ شود. در این­ جا لازم است پدران و مادران عزیز نقش خود را به عنوان بزرگ­ ترین حامی یک دانش ­آموز فراموش نکنند. خانواده نقش اساسی بر قبولی یا ردی آن ­ها دارد. همراهی و همدلی خانواده چیزی جدا از میزان پولی است که برای یک دانش ­آموز صرف می­ شود.

9- تمرکز:

تمرکز حالتی است که در آن تفکر در محور و مرکز سایر افکار شخص قرار می­ گیرد. معمولاً افراد به دو دلیل عمده نمی‌توانند تمرکز کنند. اول این­ که فرد خود را مجبور به انجام کاری می­ بیند که اشتیاق چندانی به آن ندارد. تمرکزش به صورت خود­به­ خود از موضوع دور می­ افتد و این عدم تمایل باعث چندگانگی در فکر می ­شود دیگر این­ که فشارهای روانی باعث تشویش فکری و عدم تمرکز شود، در هر صورت ذهن شما قادر نیست در لحظه به دو موضوع بپردازد.

پس یا این­ که مطالعه کنید و به چیز دیگری فکر نکنید یا مشکلات و نگرانی های خود را حل کنید. بهترین راه­ حل برای جلوگیری از انحراف فکر به سوی نگرانی ­ها این است که فهرست افکار اضافی را روی کاغذ یادداشت کنید و بعد از مطالعه به آن­ ها فکر کنید.

تندخوانی نیز باعث تمرکز حواس می­ شود. بهتر است در موقع خواندن، ذهن شما به موضوع دیگری که مورد علاقه شماست درگیر نباشد، تلوزیون که از تمرکز شما بر روی موضوع مورد مطالعه کم می­ کند. در طی رعایت بهداشت مطالعه نیز از ضروریات تمرکز است.